Sanayi şirketlerine yönetim ve yatırım danışmanlığı veren Kâr Merkezi Kurucu Ortağı Murat Keser, 2023 yılını yatırımcı perspektifinden değerlendirerek, üretim yatırımları planlanırken dikkat edilmesi gereken hususlar ve alınan yanlış yatırım kararlarına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
YATIRIM İŞTAHI 2023 YILINDA AZALDI
2023 yılında global ekonomide, yüksek enflasyon ve parasal sıkılaşmayla birlikte yavaşlayan bir büyüme yaşandığını ve Türkiye'nin iki büyük deprem ve genel seçim nedeniyle bu baskıyı en ağır hisseden ülkelerden biri olduğunu söyleyen Keser, tüm bu etkenler birleştiğinde belirsizlik ortamında yatırım iştahının 2023 yılında önemli ölçüde azaldığını dile getirerek, "İşin ekonomik boyutunun yanı sıra yatırımcılar perspektifinden psikolojik boyutu daha etkili oldu. Kabuğuna çekilme, bekle gör politikaları ile birlikte, paradan, stoktan, emtiadan, gayrimenkulden para kazanma ön plana çıktı. Tabii bir kısım cesur ve işleri bu konjonktürden çok etkilenmemiş sanayicilerimiz normal işlerine ve yatırım planlarına devam ettiler." dedi.
TÜM YATIRIMLARDA %23 DARALMA YAŞANDI
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ nın yayınladığı verilere göre alınan Yatırım Teşvik Belgelerinin durumu hakkında bilgiler paylaşan Keser, "Yatırım teşvikleri, 2022 yılında 989 milyar TL iken 2023 yılında 1,15 trilyon TL’ ye çıkıyor. TL bazında artış %16 gibi görülse de %50 enflasyon etkisi arındırıldığında, aslında tüm yatırımlar %23 daralmış gibi görünüyor. İmalat sektörü yatırımlarında reel daralma %33, hizmet sektöründe reel daralma %16 olarak görülüyor. Enerji sektöründe ise reel büyüme %28. İmalat sektörünün yatırımlardan aldığı TL pay %51 iken, buna karşılık tüm yatırımların içerisinde yaratılan istihdamdan aldığı pay %79 ile dikkat çekiyor. İmalat sektöründe 2 milyon TL ile, hizmet sektöründe 5 milyon TL ile, enerji sektöründe 50 Milyon TL ile 1 kişilik istihdam sağlanıyor." dedi.
SANAYİCİLERİN ALDIĞI YANLIŞ YATIRIM KARARLARI
Sanayi şirketlerinde alınan yanlış yatırım kararları hakkında değerlendirmelerini de paylaşan Keser; fizibilite yapmadan sadece hissiyat ile yatırım yapılmasının, eksik veya çok iyimser bir fizibilite ile yatırım yapılmasının, yatırım fizibilitesinin etraflıca olmamasının, gerekli üretim ve stok fiziki alanlarının belirlenmemesinin, gerekli işgücü planlaması yapılmamasının, yanlış lokasyon seçiminin, ani ve şirketin büyüklüğüne uygun olmayan çok büyük yatırımlar yapılmasının, yatırım fizibilitesinde öngörülen makine kapasitelerinin tedarikçi ile sözleşmeye dökülmemiş olmasının, pazar araştırması yapılmamasının veya yanlış yapılmasının, eski ve rekabetçi olmayan bir teknolojiye yatırım yapılmasının, nakit akışı planlamasının yapılmamasının, kısa vadeli krediyle yatırım yapılmasının ve firmanın kur pozisyonuna uygun olmayan bir para birimiyle yatırımın kredilendirilmesinin sık gözlemlediği yanlış yatırım kararlarından bazıları olduğunu söyledi.
DOĞRU ÜRETİM YATIRIMI NASIL YAPILIR?
Sanayicilerin doğru üretim yatırımlarına nasıl karar verebileceğine ilişkin de bilgiler paylaşan Keser, "Çok iyi bir araştırma ile çok kapsamlı, doğruya yakın ve çok da iyimser olmayan tahminlerden oluşan bir yatırım fizibilitesi yapılması gerekiyor. Bunun sonucunda yatırımın geri dönüş süresi çok da uzun veya beklenenin üzerinde olmamalıdır." dedi.
Ayrıca yatırımlar, "Üretim verimliliğini en yüksek seviyeye çıkarabilecek, kalitesizlik maliyetleri ve üretim maliyetlerini en en düşük seviyeye getirebilecek teknoloji seviyesinde ve endüstri 4.0 felsefesine uygun olmalı" diyen Keser, şirketin büyüklüğüne uygun olmayan çok hızlı ve çok büyük yatırımlardan kaçınılması gerektiğine vurgu yaptı.
Söz konusu yatırım, yeni bir sektöre giriş yatırımı ise pazar durumunun çok iyi araştırılması ve rekabet yoğun sektörlerden mümkün olduğunca uzak durulması gerektiğini ifade eden Keser, özellikle sektöre girişi, gerek yatırım tutarı, gerek know-how gereksinimi açısından kolay olan sektörlerden uzak durulması gerektiğinin de altını çizdi.
"Fizibilitede öngörülen satın alınacak makinelerin kapasite kullanımları mutlaka tedarikçi ile sözleşmeye dökülmelidir." diyen Keser, yatırıma en uygun kredi ve leasing ile ilerlenmesi gerektiğini söyledi.
