2020 yılında ihracatta yüzde 3’lük büyümeyle 83 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren süs bitkileri sektörü, bugün 90 ülkeye ihracat gerçekleştiriyor. İhracatın artarak devam etmesi için ihracatı teşvik etmek gerektiğini vurgulayan Süs Bitkileri Üreticileri Alt Birliği (SÜSBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Dündar ile gündemdeki gelişmeleri konuştuk.
Sektörünüz açısından 2020 yılını nasıl değerlendiriyorsunuz? Pandemi ile birlikte insanlar yeşil alanlara daha çok özlem içerisinde kaldı. Bu süreçte peyzaj alanlarına ilginin arttığını gözlemliyoruz. Bu durum sektörünüze nasıl yansıdı, gözlemleriniz nedir?
2020 yılı tüm dünyada olduğu gibi bizim içinde pandeminin gölgesinde zor bir yıl oldu. Pandeminin başlangıcında özellikle toprakla buluşmayı bekleyen mevsimlik çiçekler ve kesme çiçeklerde zorlu bir süreç yaşandı. Bir anda kısıtlamaların gelmesiyle satışa hazır olan bitkiler üreticilerin elinde kaldı. Bu süreçte üreticilerimiz zararlarının tazmini konusunda girişimlerimiz oldu; öncelikle üreticilerimizin zararlarının belirlenmesi konusunda bir anket çalışması yaptık. Bu anket çalışmasının sonuçlarını Tarım Bakanlığına ve Tarım İl Müdürlüklerine bildirerek, hasar tespiti istedik. Yine Ziraat Bankası kredi borçlarının faizsiz ertelenmesini ve yeni kredi kullanımının kolaylaştırılmasını talep ettik. İlk süreç atlatıldıktan sonra insanların evlerinde vakit geçirmesi, evlerini, balkonlarını, bahçelerini güzelleştirmek ve pandeminin psikolojik yıkımını azaltmak için bitkiye olan talep arttı. Bu süreçte biz de hazırladığımız iki kısa filmle sektöre destek talep ettik. Perakende sektöründeki bu hareketlenme sektöre olumlu yansıdı. 2020 yılında süs bitkileri sektörü, ihracatta yüzde 3’lük büyümeyle 83 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. İthalatta ise yüzde 6’lık bir gerileme ile 40 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Süs bitkileri sektörü 43 milyon dolar ihracat fazlası vermiştir. 2020 yılında istihdamını azaltmayan ender sektörlerden birisi de süs bitkileri sektörüdür.
SÜSBİR’in gündeminde hangi çalışmalar var? Hangi konulara odaklanıyorsunuz?
Sektörün en önemli gündem maddesi olan KDV ile ilgili olarak yaşanan gelişmeler şu şekildedir. 31 Temmuz 2020’de yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile süs bitkilerinde KDV önce 31 Aralık 2020’ye, daha sonra da 31 Mayıs 2021’e kadar yüzde 8’e indirildi. Yıllardır söylediğimiz tohumculuk mevzuatı içerisinde süs bitkilerine yapılana negatif ayrımcılık geçici de olsa düzeltildi. Öncelikli gündem maddemiz olan KDV oranının, yüzde 8 olarak devam etmesi için çaba sarf edeceğiz. Sektörün gündem maddelerinden birisi de arazi sorunu; 24 Kasım 2017’de 30250 Sayılı Resmi Gazete yayınlanan 379 Sıra No’lu Milli Emlak Genel Tebliğ ile süs bitkisi ve tıbbi aromatik bitki üretimi için ilana çıkılan alanlar rayiç bedelin binde biri ile kiralanabilmektedir. Birliğimiz girişimleri ile yapılan mevzuat düzenlemesinden beklenilen sonuç alınamamıştır. Milli Emlak Genel Müdürlüğünün süs bitkisi üretimi için ilana çıktığı araziler çoğunlukla üretim bölgelerinin dışında alanlar olmuştur. Üretim yapabileceğimizi alanlardan da üyelerimiz faydalanamamıştır. 2019 yılı sonu itibariyle ilana çıkılan 23 milyon metrekare alanın sadece 14 milyon metre karesi kiraya verilebilmiştir. Sektör bu kadar arazi sorunu yaşarken ilana çıkılan arazilerin yüzde 60’ının kiralanması belirlenen arazilerin uygun olmadığının bir başka göstergesi. Kiraya verilecek hazine arazilerinin üretim yapılabilecek bölgelerden belirlenmesi ve üyelerimizin faydalanması yönünde çalışmalarımız devam etmektedir. Arazi konusunda bir diğer gelişme ise; Tarım ve Orman Bakanımız Sayın Dr. Bekir Pakdemirli’nin 7 Şubat 2019 tarihinde İzmir Ödemiş’te orman alanları ve orman fidanlıklarından sektöre arazi tahsisi yapılacağına ilişkin verdiği müjdedir. Konuyla ilgili olarak; 6831 Sayılı Orman Kanununun 18. Maddesi değişikliği, 4 Kasım 2020 tarihli Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Orman Kanunun 18 maddesinde yapılan değişlikle, bozuk orman alanlarında orman fidanlıkları kurulması, mantar ve tıbbi aromatik bitki yetiştirmesi mümkün olmuştur. Kanun değişikliğinin uygulanmasına ilişkin yönetmelik yayınlanması beklenmektedir. Orman fidanlıkların sektöre kiralanması konusunda ise henüz bir mesafe alamadık. Ancak bu konuda da çalışmalarımız devam edecektir.
Sektörün dış pazar çalışmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Dış pazarda sektörün güçlenmesi için neler yapılmalı?
Son yıllarda sektör ihracat fazlası vermektedir. Bu konuda en büyük pazarımız olan belediyelere ve kamu alımlarında yerli bitki kullanımına ilişkin çağrılarımız yerini bulmuş ve ithalatımız her geçen yıl azalmıştır. Buna paralel olarak ihracatımızda artmıştır. 2020 yılı sektör ihracatı 83 milyon, ithalatı ise 40 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılında süs bitkileri sektörü 90 ülkeye ihracat gerçekleştirmiştir. En fazla ihracat yaptığımız ülkeler Hollanda, Özbekistan ve Almanya’dır. İhracatta önemli olan sürdürülebilir bir ihracattır. Bu da kaliteli ve sürdürülebilir üretimle mümkün olacaktır. Potansiyel gördüğümüz pazarlar ise Türk Cumhuriyetleri, Kuzey Afrika ve Körfez ülkeleri olarak sıralayabiliriz.
Sektör açısından 2021 yılında neyi öngörüyorsunuz?
2021 yılının daha iyi geçeceğini düşünüyoruz. Süs bitkileri sektörü pandemi sürecinde istihdamını koruyan hatta artıran ender sektörlerdendir. 2021 yılında kamu alımları ile birlikte artık perakende sektörünün de gelişeceğini düşünmekteyiz. Kamu alımlarının kolaylaştırılması için Kamu İhale Kanunu 3/a maddesinin yeniden düzenlenerek, doğrudan alımların önünün açılması gerekmektedir. Bu konuda çalışmalarımız devam edecektir.
İhracatın artarak devam etmesi için ihracatı teşvik etmek gerekiyor. Üreticilerimize düşen kaliteli ve süründürülebilir bir üretim yapmak. Bu üretimlerin artışı için gerek destek, gerekse arazi temini konusunda SÜSBİR olarak üzerimize düşeni yapacağız. Kaliteli üretim konusunda üreticilerimize eğitim desteğine devam edeceğiz.
