Genç girişimci-mucit Çınay Dilibal, biyomedikal alanda yeni nesil çözümler sunan tıbbi nesnelerin interneti (IoMT) ile ilgili merak edilenleri ST Endüstri Medya için kaleme aldı.
BAŞLARKEN...
Dijital dönüşümün iki önemli bileşeni bulut teknolojisi ve nesnelerin interneti (IoT), dünyada her alanda sistemlerin çalışma metodolojisini önemli ölçüde değiştirmektedir.
Artık her alanda gerçekleştirilen analizler için temel olarak iletişim ağı, veri iletimi, veri işleme, erişilebilirlik ve birbiriyle haberleşebilen cihazların üretimi ve farklı alanlarda kullanılması önem kazanmaya başlamıştır. Son on yıl içerisinde, endüstrinin her alanında veri toplama sistemleri yaygınlaşarak hedef uygulama üzerinden birçok dijital verinin kullanılmasına olanak sağlamıştır.
Nesnelerin İnterneti (IoT), veri toplama sistemleri ile internet üzerinden verileri birbirine bağlayarak paylaşan milyonlarca akıllı cihazın haberleşmesini ifade eder. Bu yazıda, IoT teknolojilerinin sağlık sektörünü nasıl dönüştürdüğünü ve uygulama alanlarını inceleyeceğiz.
TIBBİ NESNELERİN İNTERNETİ NEDİR?
Tıbbi Nesnelerin İnterneti (Internet of Medical Things, IoMT) başta giyilebilir tıbbi nesnelerin interneti olmak üzere, birçok IoT tabanlı medikal cihazı birbirine entegre eden bulut tabanlı bir sistemdir. Akıllı cihazlardan akıllı şehirlere kadar IoT, sağlık hizmetleri alanında Tıbbi Nesnelerin İnterneti (IoMT) adı verilen yeni bir aşamaya dönüşümü başlatmıştır.
Günümüzde, özellikle COVID-19 döneminde, artık her alanda uzaktan tıbbi hasta takibinin yürütülmesi bir zorunluluk haline gelmiştir. Hastaların teletıp vasıtasıyla uzaktan muayene ve kontrollerinin yapılması, karşılaşılabilecek potansiyel riskleri erken teşhis ile ortaya çıkararak engellemektedir.
Ayrıca, bu özellik hastanelere sınırlı erişimin olduğu yerlerdeki hastalar için oldukça kullanışlıdır. Yapay Zeka (AI), teletıp ve sensör teknolojileri alanlarındaki son gelişmeler tıbbi nesnelerin internetinin kritik hastalıkların teşhis kararlarının verilmesinde kullanılmasına olanak sağlamıştır.
TIBBİ NESNELERİN İNTERNETİ UYGULAMA ALANLARI
Pandemi koşullarında, tıbbi nesnelerin interneti tabanlı medikal cihazlar ile toplanan veriler, sağlık sistemlerinden elde edilen diğer verilerle birleştirilerek hastanın sağlık hizmetini daha düşük risk ile uzaktan almasını sağlayabilir. Bununla birlikte, uzaktan hasta takibi yapılabilir ve hasta ile ilgili kritik medikal gelişmeler kontrol altına alınabilir. IoMT sistemleri, başka bir uygulama alanı olarak deprem gibi doğal afetler sırasında, yetkililer tarafından insanlara ilk yardım sağlama ve gerekli önlemleri anlık olarak zamanında alabilme konusunda güncel veri oluştururlar.
Dışarıdan düşük güçle veya vücut hareketlerinden elde edilen enerji ile çalışan IoMT temelli giyilebilir medikal cihazlar, vücutta bulunan farklı alt sistemlerden hayati öneme sahip sağlık verilerini toplayabilmektedir. Giyilebilir medikal cihazlarda kullanılan sensör sistemlerine; akıllı lensler kullanılarak gözyaşı izleme sensörleri, vücut sıcaklığı izleme sensörleri, kan basıncı izleme sensörleri ve elektroansefalografi (EEG) sensörleri örnek olarak verilebilir.
IoT temelli medikal sistemler, tıpkı bir sanal asistan gibi derin öğrenme algoritmalarını kullanarak büyük verilerin işlenmesi ve yorumlanmasında destek sağlar. Sağlık alanında tıbbi nesnelerin interneti ile geri bildirimler sağlanarak, alınan kararların otonom güncellemelerle doğruluğu kesinleştirilebilir. Tıbbi nesnelerin interneti tabanlı sanal asistanlar, uzaktan hasta bakımı, erken teşhis ve hastalık takibi için internet üzerinden farklı klinik uygulamalardan yararlanarak doktorlara karar verme aşamasında çevrim içi destek verebilirler.
Ayrıca, tıbbi nesnelerin interneti vasıtasıyla, hayati risk durumundaki hastaların sürekli olarak takibi yapılarak ani gelişmelere karşı reaksiyon hızı artırılabilir. Hastanın değişen sağlık koşullarında internet üzerinden uyarılar oluşturabilir ve gerekli durumlarda çevrim içi önlemler alınabilir. Örneğin, tıbbi nesnelerin interneti tabanlı cihazlar ilk kanser semptomlarını kontrollü bir şekilde takip etmeye ve ihtiyaca göre gerekli tedavi planları oluşturmaya yardımcı olabilmektedirler. Farklı bir örnek olarak, insan vücudunda sindirim sisteminin incelenmesinde görüntü ve kayıt yapabilen mikro kameralar içeren haplar vasıtasıyla alınan medikal veriler, teşhis amaçlı kullanılarak doktorlara hastalıkların tespit ve teşhisinde yardımcı olabilmektedir.
Tıbbi nesnelerin interneti kapsamında sensör sistemleri, iletişim ağı, uçta hesaplama ve kullanıcı verileri gibi girdi bileşenleri, en iyi sağlık hizmetini güvenli bir şekilde sağlamak maksadıyla bulutta bir araya getirilir. Burada hasta bilgilerinin korunması açısından sağlık hizmeti veri güvenliği sağlanması büyük önem taşımaktadır.
ÇINAY DİLİBAL KİMDİR?
Genç girişimci-mucit Çınay Dilibal, IoMT alanında uzaktan erişimli bulut tabanlı IoT temelli göz kontrol ve muayene cihazı geliştirerek gerçekleştirdiği cihazın patenti için 2018 yılında başvurmuştur. Projesi kapsamında, göz hastalıklarının ve semptomlarının erken teşhis ve tedavi sürecinin uzaktan izlenmesini sağlayabilmek için yeni bir teletıp platformu ile bulut tabanlı-biyomedikal cihazının ilk başarılı testlerini 2019 yılında tamamlamıştır.
Geliştirdiği IoMT temelli medikal cihaz ve sağlık platformu, göz doktorlarına uzaktan çevrim içi hasta erişimi ve kornea ile ilgili muhtemel semptomların erken teşhis olanağını sunmaktadır. Ayrıca projesi ile ilgili 2019 yılında katıldığı P&G ve Türkiye Eğitim Vakfı’nın düzenlediği “Gençlik 100 Yaşında Yarışması”nda, teknoloji dalında Türkiye birincisi olmuştur.
Yeni nesil teknolojiler ile ilgili oluşturduğu Youtube kanalında (Techno Talks) webinar serisi düzenlemektedir. Halen geliştirmekte olduğu IoMT projesinin detaylarına esantem.com internet sitesinden ulaşılabilir. Projesini yapay zeka algoritmaları ile geliştirmek için melek yatırımcıların yapacağı destekleri beklemektedir.
Kaynaklar
• C. Dilibal, "Development of Edge- IoMT Computing Architecture for Smart Healthcare Monitoring Platform", IEEE 4th International Symposium on Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies (ISMSIT), 2020. IEEE
• C. Dilibal, A. Hacimustafaoglu, S. Dilibal, "Development of IoMT Device for Mobile Eye Examination Via Cloud-based TeleOphthalmology", IEEE Research and Education in Mechatronics (REM) 2020 21st International Conference on, pp. 1-5, 2020.
