Elektrik kaynaklı yangınların temel sebeplerinden biri ark hatalarıdır. Ark hataları; aşırı yüklerin, kısa devrelerin ya da kaçak akımların aksine, MCB, RCCB veya RCBO gibi geleneksel devre kesicilerle algılanamadığında meydana gelir. IEC 60364 uluslararası standardı (kısım 4-42), özellikle uyuma yerleri barındıran tesislerde ark hatası algılama cihazlarının kurulmasını önerir. Ayrıca evlerdeki, binalardaki, çocuk yuvaları ve gündüz bakım evlerindeki tesisatları da kapsar. Kimi ülkeler bu durumu zorunlu kılmış, ulusal ve bölgesel yönetmeliklerinde de bunu garanti altına almıştır.

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KORUYUCU CİHAZLARI

Elektriğin icadı ve yaygın kullanımıyla beraber, elektriğin ortaya çıkardığı tehlikeler de oluşmuştur. Uzmanların yüksek hata akımlarını algılama ve hatanın kaynakla olan bağlantısını kesme ihtiyacını anlaması ile birlikte devre kesicilerin üretilmesi ihtiyacı duyulmuştur. Elektrik güvenliği konusunda bazı öncü isimler ventriküler fibrilasyonun riskini azaltmak amacıyla yüksek aşırı akımların yanı sıra tehlikeli dokunma gerilimlerinin de bağlantısının kesilmesi gerektiğinin farkına vardığı için, bu cihazların kapsamlılığında hızlı bir şekilde artış görülmüştür. Bu noktada dikkate değer büyük buluş akım algılamasının 1950’li yıllarda bulunmasıyla ortaya çıkmıştır. Avusturyalı Gottfried Biegelmeier tarafından zaman gecikmeli ani açma olarak adlandırılan kavram bulunmuştur. MCB cihazlarındaki önemli gelişmeler ise 1960’larda ancak başlamıştır. Bunu da 1980’lerdeki RCBO’ların piyasaya sürülmesi takip eder. 21. yüzyılın başlarında ek dijital işlevlere sahip RCCB’lerin sektöre sunulmasında kadar, dijital teknoloji koruma cihazlarına uygulanmamıştır.

ARK HATALARI NASIL TESPİT EDİLİR?

Ark hatalarının tespiti, kısa devrelerin ve toprak hatalarının aksine daha zordur. Bunun sebebi ise ark hatalarının akımda herhangi bir artışa sebep olmamasıdır. Ark hatalarının % 90’ı seri bir yolu takip ederken kalan % 10 ise faz veya nötr iletkenler arasında ya da faz veya koruyucu toprak arasında gerçekleşir.

eaton

Şekil 1: Nihai devrede paralel ve seri ark hataları

MCB’ler yalnızca çekilen akımdaki artışa tepki verebilir. Bu sebeple seri ve paralel ark hatalarını algılayamaz. Akım toprağa yöneldiğinde ortaya çıkan faz ve nötr arasındaki dengesizliği algılayarak çalışan RCCB’ler faz ve toprak arasında kaçak akımlarla ani olarak kapatılabilir. Fakat ark hatalarının %10’undan daha da azı faz ve toprak arasında ortaya çıkar.

MEVZUAT NEDİR?

Küresel ihtiyaçlar 2012 senesinde Uluslararası Elektroteknik Komisyonu Ark Hatası Algılama Cihazları (AFDD) için IEC 62606 ürün standardını duyurduğunda resmi şekilde belirlenmiştir. IEC elektroteknoloji ve uygunluğun tüm alanları için dünya standartlarını ve uygunluk durumunu değerlendiren bir kuruldur. Bu sebeple giriş konut uygulamalarında ticari ve endüstriyel uygulamalardaki alçak gerilim elektrik tesisatlarındaki mühim bir problemi ele almaya olanak sağlayan en özellikli koruma cihazını tanımlamıştır.

Elektrik tesisatları IEC 60364’teki alçak gerilimin termal etkilere karşı koruma kısmı olan 4-42 değiştirilmiş böylece termal tehlikelere ve elektrikten çıkan yangın risklerine karşı tesisatları koruyacak güçlü bir önerge ortaya konulmuştur. Bu sebeple çıkan yangınların birçoğu seri ya da paralel ark hatalarından çıktığından dolayı, 2014'te bu değişiklik tesisatları, ürünleri ve insanı felaketten koruyan en gelişmiş teknolojiyi tanımlamak için mühimdir.

Almanya, Hollanda, Çek Cumhuriyeti, İspanya, Danimarka, Letonya, Slovakya, Romanya, Macaristan ve İsviçre’nin de dahil olduğu birçok ülke yeni AFDD ihtiyaçlarını dünya standartlarında yürürlüğe koydu. Tesisatçılar da yerel mevzuata uyum göstermek ve tesisatın elektrik kaynaklı yangın tehlikesi riskini ortadan kaldırmak için en gelişmiş korumayı uygulamalı, IEC ya da HD 60364’e dayanan ulusal standartlarını takip etmelidir.

GÜÇ KORUMA STRATEJİLERİ NEDİR?

İnsanların güvenliği, ekipmanın ve tesislerin korunması öneminin yanı sıra kaynaklara ulaşılabilirlik de mühimdir. Ayrıca kaliteli AFDD+ diğer devrelerle çapraz iletişimli dayanım haznesi, oluşabilecek ark hatalarından ziyade yük cihazlarından ortaya çıkan yüksek frekanslar sebebiyle en az gereksiz ani açma süresi içinde yüksek seviyede koruma sağlar. Aynı zamanda geniş bir koruma stratejisi sunarken güncel mevzuata ayak uydurmak için yüklenicilerin MCB’leri, RCCB’leri veya RCBO’ları ve AFDD’leri de içeren koruyucu önemleri uygulamaları gerekir. Bu tedbirlerin hepsi birlikte aşırı yüklere, kısa devrelere, artık akımlara ve nihai devrelerdeki ark hatalarına karşılık bir koruma sağlar. Bu noktada iyi bir alternatif ise Eaton’ın ürettiği AFDD+ olacaktır. MCB, RCCB ve AFDD işlevselliğini düşük maliyetli, uyumlu, sağlam, güvenilir ve kurulumu basit tek bir cihazda toplayan AFDD+ ile yerine geçtiği bağımsız ünitenin kıyaslamasını görselden görebilirsiniz.

eaton 3

Şekil 2: AFDD+ RCCB, MCB ve RCBO işlevselliği

Eaton’ın AFDD+ 'si hem yüksek doğruluk payı hem de hızlı algılama sunumuyla hassas algılamayı sağlayıp gereksiz ani açmayı da en aza indirger. Ayrıca evlerde de sıklıkla ortaya çıkan diğer yüksek frekans sinyallerinden gelen asıl riski doğru bir şekilde ayırt etmek için de kullanılır.