Endüstriyel fırın alanında 1979 yılından beri hizmet veren Sistem Teknik, yeni ürünler geliştirmeye ve farklı sektörlerin ihtiyaçlarına cevap vermeye devam ediyor. Sistem Teknik COO’su ve Sarvion Yönetim Kurulu Üyesi Beste Özdeşlik ile endüstriyel fırınların enerji verimliliğine olan etkisini ve elde edilebilecek potansiyel değerlerini konuştuk. Modernizasyon projelerinin çok önemli olduğunun altını çizen Özdeşlik, aynı zamanda yeni dönem hedefleri hakkında da bilgiler verdi. Özdeşlik, “Biz 2023 yılında vakum fırınlarına odaklandık. Vakum fırınlarında prosesin çok daha temiz ve verimli olması nedeniyle birçok avantajı bulunuyor. En önemlisi de yüksek enerji verimliliği sağlıyor” dedi.
Sistem Teknik ve Sarvion firmasının kuruluşundan ve sunduğu hizmetlerden bahsedebilir misiniz?
Sistem Teknik firması babam Mehmet Özdeşlik ve Orhan Obalı tarafından 1979 yılında Ankara’da kuruldu. Türkiye’deki endüstriyel fırın üreticileri arasında öncü bir firma olarak çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Kurulduğu günden beri birçok teknoloji geliştirerek ve endüstriyel fırın üreterek Türk sanayiine destek olmuştur. Bugün Türkiye’nin birçok fabrikasında bizim makinelerimiz çalışıyor. Sarvion firması ise Türkiye’de yurt dışından gelen fırınların modernizasyonu, servisi ve yedek parça ihtiyaçlarına cevap vermek amacıyla 2010 yılında kuruldu. Sarvion ilk olarak Alman ortaklığıyla kurulmuştu ama 2018 yılında tamamen hisseleri alarak Sistem Teknik iştiraki haline geldi. Sistem Teknik kendi teknolojisini geliştirerek yeni fırınlar üretiyor. Sarvion ise Sistem Teknik markasına ait olmayan mevcut fırınların servisi ve modernizasyon projelerini üstleniyor. Sarvion markasının bize sağladığı çok önemli avantajlar bulunuyor. Çünkü hizmet vermediğimiz birçok fabrikaya ve müşteriye Sarvion aracılığıyla yardımcı olarak hem tecrübe kazanıyor hem de etkinlik alanlarımızı genişletebiliyoruz.
Endüstriyel fırınlarda ilgili sanayi tesislerinin nasıl bir enerji verimliliği potansiyeli bulunuyor. Hangi sektörler, endüstriyel fırınlar nedeniyle yüksek oranda enerji tüketiyor?
Endüstriyel fırınlar, enerji verimliliği konusunda ele alınması gereken en önemli makinalar olarak öne çıkıyor. Çünkü sanayide harcanan enerjinin, tüketilen enerjinin yaklaşık yüzde 30’u tamamen fırınlar tarafından tüketiliyor. Bu çok ciddi bir oran. Bu fırınlar demir çelik, çimento, cam, alüminyum, kompozit gibi birçok sektörde ve kurutma proseslerinde fırın kullanılıyor. Biz daha çok demir çelik tarafında yer alıyoruz. Burada en yüksek tüketimin de, demir çelik sektöründe olduğunu görüyoruz. Okuduğum bir makalede demir çelik sektörünün Dünya genelinde sanayideki enerji tüketiminin yaklaşık yüzde 5’ine tekabül ettiği söyleniyordu. Bence çok ciddi bir oran. Yine bu ve burada çok fazla iyileştirme potansiyeli bulunuyor. Dolayısıyla endüstriyel fırınlarda yapılacak enerji verimliliği projeleri doğrudan hem yakıt tüketimimize hem de fırınlardan çıkan emisyon onların iyileştirilmesine önemli katkı sağlıyor. Son dönemde en çok konuştuğumuz bu yeşil mutabakat çerçevesinde daha çevreci bir dünyaya doğru gitmek zorunda olduğumuzun farkındayız. Bu konuda yapabileceğimiz en önemli şeylerden bir tanesi gene fırınların hem yakıt tasarrufunu hem de emisyon değerlerini optimize etmek için projeler yürütmek. Bahsettiğiniz zaten demir çelik sektörü birçok sektör için lokomotif bir rol üstleniyor. Olmazsa olmaz alanlardan biri olarak tükettiğiniz enerjiyi de düşünürseniz dünya genelinde ciddi bir kayıp söz konusu.
Peki iyileştirmeler nasıl yapılıyor? Nasıl bir stratejiyle hareket ediyorsunuz?
Fırınlarda iki tane önemli konu bulunuyor. Biri fırınların ısınması için kullandığımız enerji. Tükettiğimiz enerji ve bu yakıt diyelim. Buna bu yakıtın türü bu fırın elektrikli olabilir, gaz ısıtmalı olabilir, sıvı yakıtla olabilir. Öncelikle bu kullanılan yakıt tipi ve bunun çevreciliği bunun optimum seviyede ve verimli kullanılması çok önemli. Sonuçta fırınlar proses çıktısı olarak bacalardan bir egzoz gazı çıkarıyorlar. Bu bacalardan dışarı atılan emisyonların çevreye zarar vermemesi ve karbon salımına etkisinin azaltılması için yapılabilecek çalışmalar bulunuyor. Birincisi doğru izolasyon tasarımı ve izolasyon malzemelerinin doğru seçimi. İkincisi ise fırınlardaki açıklıkların ve baca kayıplarının minimize edilmesi.
Üçüncüsü de yüzey kayıplarıdır. Bu durum yine izolasyonla ilgili bir konudur. Biz belli bir alanı ısıtıp o ısıya doyurup daha sonra içerideki proses sıcaklığını verimli bir şekilde kullanabiliyoruz. Dolayısıyla yüzey kaybı da önemli bir konu. Bunun haricinde bu fırınlara malzemelerin yüklenmesi için veya malzemenin fırın içerisinde ilerlemesini sağlamak için belirli tahrik elemanları bulunuyor. Bu elemanların da sürdürülebilirliği için soğutma çalışmaları gerekiyor. Bu sistemler hem kurgu hem de otomasyon olarak komple ele alınması gereken bir konudur ve ciddi uzmanlık gerektirmektedir. Biz firma olarak bu konuları ele alıyoruz. Özellikle fırın revizyonlarıyla ilgili çalışmalarda mevcut fırınlardaki kapasite değerlendirmelerine bakıyoruz. Mesela fırının aslında daha fazla üretim kapasitesi varken ya da faydalı boyutu daha iyi kullanabileceği bir durum varken aynı enerjiyi harcayıp daha az üretim yaptığını görebiliyoruz. Kapıların açılıp kapanma süresini bile hesaplıyoruz. Çünkü bu bile prosese ve tüketilen enerjiye ciddi oranlarda etki ediyor. Hem yakma sistemleri hem hareketli sistemler hem otomasyon gibi konularla izolasyon tasarımıyla bu bütün bu verimsizliklerin önüne geçmeye çalışıyoruz.
Sanayi kuruluşlarının sizden beklentileri neler? Siz yaptığınız projeleri anlattığınız zaman onların tepkileri neler oluyor ve sizden daha fazla neler istiyorlar?
Tüm sektörler tüketim değerlerini düşürmek istiyor. Bunun için bir çok farklı yöntemler denemek isteyen müşterilerimiz var. Gelen talepler arasında; kullanılan alanının optimizasyonunu küçültmek, fırın boyutunu düşürmek, gaz tüketimi azaltma, daha verimli yeni teknoloji yakıcılar kullanmak isteyen müşterilerimiz oluyor. Biz bu konularla ilgili Alman bir partnerimizle birlikte tüm sektörlere hizmet veriyoruz. Fırınların bakımı, izolasyonu, yenilenmesi, kayıpları önleyecek ve yanma verimliliğini artıracak projelere daha çok talep geldiğini görüyoruz. Bu taleplerin ve projelerin artmasında devlet teşvikleri oldukça önemli bir konu. Çünkü ne kadar teşvik verilirse, müşterilerimiz de bu konuların üzerine o kadar çok odaklanıyorlar. Dolayısıyla devlet teşvikleri uzun sürede hayata geçecek projelerin hızlandırılmasında etkili bir güç oluşturuyor. Biz teşviği birebir kullanan tarafta değiliz ancak başta Enerji Verimliliği Danışmanlık (EVD) firmalarına önemli bir rol düşüyor. EVD firmalarının yönlendirmeleriyle ve sektörü bu alana çekmeleriyle birlikte çok daha sağlıklı projeler hayata geçiyor.
Siz her proje üzerinde özel çalışıyorsunuz değil mi?
Biz her projeye özel olarak sistem geliştirip müşterilerin daha fazla verim almasını sağlıyoruz. Tesisin mevcutta yaptığı çalışmalar üzerinden bir çalışma gerçekleştiriyor, dokümanları inceliyor, yerinde ölçümler alıyor ve problemleri gözlemliyoruz. Tamamen ihtiyaca cevap vermek amacıyla mühendislik çalışmaları yürütüyoruz ve yeni bir çözüm sunuyoruz. Modernizasyon konusu da verimlilik konusunda önemli bir başlık. Modernizasyon çalışmaları konusunda ısıtma sistemleri revizyonları ve otomasyonel konular en çok talep gören konular arasında yer alıyor. Çünkü şu anda eski tesislerde yaşanan en büyük problemlerden biri, güncel ve verimli kontrol sistemlerinin olmaması. Tesisler, günümüz teknolojisinden çok uzak otomasyon sistemleriyle çalıştırılıyor. Sistemin ileri teknolojiye sahip olmasıyla birlikte hem izlenebilirlik sağlanıyor hem de kontrol eksiklikleri ve güvenlik açıkları bulunuyor. Verimlilik açısından ise en önemli konu bir fırını bir makineyi verimli bir şekilde çalıştıramazsınız hem orada gereksiz bir enerji tüketimi oluyor hem de tüketim doğru bir şekilde takip edilemiyor. Dolayısıyla aslında bu modernizasyon konusunda kontrol sistemi işin önemli bir ayağı oluyor. Biz tüm üreticilere endüstriyel fırınların komple elden geçirilmesini, izlenebilir ve raporlanabilir SCADA sistemi kullanılmasını tavsiye ediyoruz.
Yeni dönemde sektöre sunacağımız yeni ürünler var mı? Özellikle belirlediğiniz hedef sektörler var mı?
Biz 2023 yılında tamamen vakum fırınlarına odaklandık. Vakum fırınlarında prosesin çok daha temiz ve verimli olması nedeniyle birçok avantajı bulunuyor. En önemlisi de yüksek enerji verimliliği sağlıyor. Enerji verimliliğinin yüksek olmasının birinci sebebi proses sürelerinin daha kısa olması. Dolayısıyla hem üretim anlamında hem enerji anlamında çok daha verimli fırınlar ve yüksek teknoloji fırınlar bunlar. Biz Türkiye'de ilk defa 2002 yılında vakum fırını ürettik. Daha sonra da hidrojenle 20 Bar ile soğutmayı güvenli şekilde sağlayan bir tasarımla uluslararası bir patent aldık. O zaman sektör çok hidrojen kullanımına da hazır değildi. Hala daha çok hazır değiliz ama bunun geleceğin teknolojisi olacağını öngörmüştük. Bugün sanayide hidrojen kullanımının konuşulmasından dolayı çok mutluyuz. Sistem Teknik olarak vakum fırınları için hem seri üretime altyapı oluşturuyoruz hem de Ar-Ge ekibimiz ile geleceğin proses teknolojileri üzerinde çalışıyoruz.
Odaklandığımız bir diğer ana ürün grubumuz ise yangına dayanım test fırınlarıdır. Biz bu alanda dünyada lider konumdayız. Şu anda bunu söylemekten gerçekten gurur duyuyorum. Çünkü hiçbir tanıtım çalışması yapmamamıza rağmen birçok ülkeden hatta Yeni Zelanda'dan bile yangına dayanım test fırınları için talep alıyoruz. Yılların emeği sonucunda bu noktaya geldik. Bu 2 konu bizim için önem arz ediyor. Sarvion firmamızın odağında ise yine enerji verimliliği olacak. Yeni dönemde de sektöre sunmuş olduğumuz belli ürünlerimiz var. Bunlardan biri, atmosfer kontrollü fırınlarda kullanılan oksijen probları. Bunu Türkiye'de ilk defa kendi tasarımımızla yerli olarak üretmeye başladık. Portatif yakma sistemleri konusunda ise alanında lider olan Alman Noxmat firması ile işbirliği gerçekleştirdik. Şu anda önümüzdeki süreçte de Türkiye pazarına bu yüksek verimli yakıcıların tedariğini, projelendirmesini ve servisini sağlamaya devam ediyor olacağız. Almanya'daki firmayla yaptığımız iş birliği kapsamında bilgi alışverişi yapmak ve projelerin daha hızlı ilerlemesini sağlamak konusunda birlikte ilerleyeceğiz.
Son dönemde yer aldığınız bir projeyle ilgili bilgi vermenizi rica edeceğim. Nasıl verimlilik çıktıları elde ettiğiniz, nasıl bir projeye imza attınız?
Son dönemde Ukrayna’da faaliyet gösteren bir fabrika için proje geliştirdik. Savaş başlamadan yaklaşık 5 gün önce Türkiye’ye döndük. Biz döndükten sonra maalesef savaş ilan edildi. Bizim için çok önemli ve güzel bir projeydi. Proje bir rulman üreticisinin fabrikasında gerçekleşti. Dünyanın en büyük rulman üreticilerinden biri olan firmanın İsveç’teki fabrikasından eski bir ısıl işlem hattını söktük ve Ukrayna’ya taşıdık. Ukrayna’da bulunan fabrika ise modernizasyon ve revizyon çalışmalarını tamamlayarak kurulumunu gerçekleştirdik. Proje kapsamında yakma sistemini ve tasarımını komple değiştirdik. Bu zaten enerji verimliliği açısından en önemli noktalardan bir tanesiydi. Bu projede iş ortağı olduğumuz Alman firmasının yakma sistemlerini kullandık. Yüksek verimlilikte homojenliği sağlamak için yakıcı sayısını arttırdık ve hedeflediğimiz çok iyi çok iyi tüketim değerlerine ulaştık. Bunun haricinde komple otomasyon ve elektrik sistemini revize ettik. İzlenebilen ve birbirleriyle haberleşebilen güzel bir SCADA sistemi kurduk. Tüm ekipmanların bakımını yaptık, yeniledik. Hidrolik eşanjörleri, atmosfer kontrol sistemini komple değiştirdik. Baca sıcaklık ölçümü için sensör ekledik. Verimliliğin kontrolünü sağlayarak tüketimleri kayıt altına aldık. Bu projenin sonunda maalesef ülke savaşa girdi. Ama bu fabrikanın olduğu bölge en çok etkilenen alanlardan biri değildi. Bu sebeple fabrika hala üretime devam ediyor ve fırın aralıksız bir şekilde çalışıyor. Bu proje bizim için gerçekten gurur verici oldu. Fabrikada çalışan en verimli fırın olduğunu söylemeleri bizi çok mutlu etti.
Atıl durumda olan makinayı ya da fırını yeniden kullanılabilir hale getirmek ve eskisinden daha verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak bence çok kıymetli. Diğer türlü makinalar atıl bir şekilde çöpe gidiyor ve yenisinin alınması gerekiyor. Bu çalışmalar sayesinde ilk olarak buradan bir kazanım elde edebiliyoruz. İkincisi, yaklaşık 25 tane fırını olan bir fabrikada en iyi tüketim seviyesini sağlayan en verimli fırın olarak belirlenmesi bizim için çok büyük bir gurur kaynağı. Bu sistemin beğenilmesi neticesinde firmanın genel merkezi bizi arayarak bundan sonra projelerde de birlikte çalışmak istediklerini söylediler. Şimdi onlarla yeni projeler için görüşüyoruz.
