Sıcaklık, kirlilik, gürültü etkisi ile döküm uygulamaları varolan en zorlu işlerden biridir. Örneğin robotlar, dövme işleminde kullanılmaktadır. Buradaki işlem genellikle indüksiyon fırınında ısıtılan çelik parçaların robot tarafından taşınarak çeşitli presler arasında beslenmesi ve parçaya sıcak şekil verilmesidir. Mevcut preslerden elde edeceğimiz verim de robotlu otomasyon sayesinde artmaktadır. Özel malzemelerden yapılmış ısı yalıtımlı parça kavrama tutucuları sayesinde yüksek sıcaklıklar ile çalışabilir, 300 kg'dan fazla ağırlığı olan parçaları dahi işleyebilirsiniz. Sıcak dövme presi gibi preslerde robot kullanmak işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından da önemlidir.
Ayrıca robotlar, insankar için yorucu ve yıpratıcı olan alüminyum külçelerin paletlenmesi gibi işlerde de kullanılır. Bu sayede üretkenlik artarken iş kazaları ve hastalıkları önlenir.
Robotun döküm kalıp makinesinin üzerine yerleştirilmesi, makineyi operatör tarafından erişilebilir kılar ve çalışma sürelerini kısaltabilir, ayrıca ilave yer ihtiyacı olmaz.
Örneğin dökümden çıkan parçaların çapaklarının alınması gerekebilir. Döküm sonrası ısıdan kaynaklı parça ölçülerinde çekme veya genişleme olabilmektedir. Bu durum özellikle standart iş yapan robotların işlevselliğinde verimsizliğe neden olabilmektedir.
Bu gibi durumlar için geliştirilmiş olan “Güç Kontrol Ünitesi”, ABB Robotlarına hissedebilme yetisi kazandırarak anlık ölçü değişimlerini kompanse edebilmektedir. Güç Kontrol ünitesi genellikle polisaj, çapak alma, zımpara işlemlerine çözüm sunmaktadır.
Yerçekimi dökümünde üstün kaliteye ulaşmak için ilk adım hassas dökme işlemidir. İdeal dökme eğrisi belir-lendikten sonra, robotlar ile prosedüre uyarak ve tüm sürecin tekrarlanabilirliği sağlanır. Mükemmel döküm parçaları daha az son işlem gerektirir.
Maçaların boyaması işlemide, döküm sektöründeki diğer bir ihtiyaçtır. ABB robotları tarafından kolayca uygulanabilen bu proses, son kullanıcıya boya ve zamandan tasarruf imkanı sağlanmış olur.
Yine maçaların montajında da robotlar, görüntü işleme yetkinlikleri ile birleştirilerek, hassas ve tekrarlanabilinirliği yüksek montaj işlemlerini gerçekleştirebilirler.
Bu sektörde kullanılan robotların özel arayüzleri var mıdır?
Evet, özellikle çapak alma, montaj uygulamalarında kullanılan kuvvet kontrol ünitesinin kullanıcı dostu özel bir arayüzü vardır. Kullanacıya adım, adım yönlendirme yaparak, parça yüzeyindeki binlerce nokta, operatörün belirlediği hız ve sıklıkta otomotik olarak robot tarafından öğrenilinir. Yeni bir ürünün robota tanıtılması sadece dakikalar sürmektedir. Güç kontrol ünitesi aracılığı ile robot hissetme yetisini kazanır ve işlem yapılan yüzeye uygulanan basıncı algılayıp , öğrenilmiş parça ile çapaklı parçayı karşılaştırarak , hız gibi bazı parametreleri değiştirerek, çapak alma prosesi tamamlanır.
Bütün bu özelliklerine ek olarak, kazandırılan hissedebilme yetisi ile robot, “piston yerleştirme” gibi hassas montaj ve “ağırlık tartma” prosesleri de yapılabilmektedir.
Türkiye’de döküm sektöründe robotlar en çok hangi uygulama ile karşımıza çıkmaktadır.
Avrupa’da altı ülkenin yıllık yaklaşık 1.000.000 ton sınırının üzerinde üretim yapabildiğini görüyoruz: Almanya (5.306.676 ton), İtalya (2.031.151 ton), Türkiye (1.850.000 ton), Fransa (1.684.291 ton), İspanya (1.211.710 ton) ve Polonya (1.062.050 ton). Bu altı ülke, Avrupa’daki demir bazlı döküm üretiminin yaklaşık %85’ini gerçekleştiriyor.
Türkiye’de robotların en yaygın kullanımı alüminyum enjeksiyon makinasına insert yerleştirme, parça boşaltma uygulamalarıdır. Bu prosesin bir parçası olan parçanın soğutulması için suya daldırılması veya soğutma tüneline beslenmesi ve sonrasında da trim presine beslenmesi gibi işlerde de yine robotlar karşımıza çıkmaktadır. Bazı özel durumlarda, enjeksiyon makinasına yakın bir yere yerleştirilen bir robot, kalıp döküm makinesine doğrudan sıvı metali beslemek için kullanılabilinir. Robotlar, üretkenlik, esneklik, kalite ve işyeri güvenliğini artırarak dökümhanenin süreç zincirindeki zayıf noktaları ortadan kaldırır.
Hep ortamların zorlu koşullarından söz ettik. Döküm sektöründe kullanılan robotlar özel olarak mı üretilmektedir?
Belirtilen zorlu koşullarda ABB robotlarının kolaylıkla çalışabilmesi için geliştirilen Foundry Plus 2 koruma sınıfı ile ABB Robotları IP67 üzerinde bir korunma sağlanıyor.
Foundry Plus 2 özelliği ile ABB robotlarında conta dayanım, kablolama ve elektronik ek koruma, nikel kaplı flanşlar, vida pul ve boyasız işlenmiş yüzeylerde pas önleyiciler, koruyucu , sızdırmaz özel ekipmanlar,iki kat epoxy özel boya ve isteğe bağlı olarak kablo korumaları sunulmaktadır.
Sonuç olarak, işlemin boyutu ne olursa olsun, ABB robot otomasyon çözümleri, işçilik maliyetlerini düşürmekte ve üretkenliği ve rekabetçiliği artırmaktadır. Robotlar üretkenlik, esneklik, kalite ve işyeri güvenliğini artırarak dökümhanenin süreç zincirindeki zayıf noktaları ortadan kaldırır.
Son olarak eklemek istedikleriniz nelerdir?
Öncelikle bu sohbet fırsatı için ST Otomasyon Dergisi ekibine teşekkür ederiz.
ABB olarak, endüstrisi için geniş ürün yelpazemiz, esnek çözümlerimiz ile üreticilerin üretimlerini iyileştirmek, gerekli kaliteyi ve çalışanların güvenliğini sağlamak öncelikli hedeflerimiz arasında yer almaktadır. Müşterilerimiz robot otomasyon konusunda her türlü soru ve ihtiyaçları ile ilgili bizlere her zaman ulaşabilirler.
Funda Çorakçı Bilsel kimdir?
2004 yılında Yıldız Teknik Üniversitesinden mezun olan, otomasyon ve telekomünikasyon sektöründe farklı firmalarda çalışmıştır. 2008 senesinde ABB Elektrik, robot departmanı bünyesinde satış destek mühendisi olarak göreve başlamış olan Funda Hanım, şu anda robot satış departmanında görev almaktadır.
