Endüstri 4.0, her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Sanayinin bu yeni evresinin en önemli öğelerinden biri ise endüstriyel robotlardır. Robotlar, insanların çalışmasının tehlikeli, riskli, yüksek performanslı ve çok daha yüksek maliyetlerin olduğu yerlerde kullanılan ağır iş gücü yerine kullanılmaktadır. Robotlar ve robot ekipmanlarını belli bir prosese entegre edilmesi gerekmektedir. Bu durum da bize optimizasyon, verimlilik ve en önemlisi robot emniyeti konularını ortaya çıkarmaktadır.
Entek Otomasyon Fabrika Otomasyon Bölüm Müdürü Hüseyin Yılmaz, çalışma ortamlarını inceleyerek uygulayıcı ve kullanıcıların asıl ihtiyaçlarına odaklanarak çözüm ürünleri geliştiren Keyence’in endüstride ilk olan özelliklerle donatılan ürünlerinin, robot ve makina emniyetini daha verimli hale getirdiğini vurguluyor. Endüstride ilk olarak yapılması gereken değişiklikleri tehlikeli alanlara erişmeden yapabilen ayrılabilir ekran ünitesi sayesinde bunu mümkün hale getirdiğini aktaran Yılmaz, robotlarla emniyetli bir şekilde çalışmayı, bu kapsamda sundukları çözümleri ve çok daha fazlasını anlattı.
Günümüzde endüstride, üretim sahalarında robot nüfusunun giderek artmasıyla birlikte gündemin ilk sıralarında yer alan emniyet konusu ile ilgili neler söylemek istersiniz? Bu kapsamda gerek endüstriyel işletmelere gerekse çalışanlara düşen görev ve sorumluluklar nelerdir?
Endüstri veya diğer çalışma alanlarında iş sağlığı ve güvenliğinin yetersiz olması durumunda yarattığı etkilerle muhtemelen herkes karşılaşmıştır. İstatistiklere göre ülkemizde, son yıllarda kayıtlı vakalarda her bir saatte 48’den fazla iş kazası yaşamaktayız. Bu kazaların nedenlerine bakıldığında, ilk sırada %79 oranında insanların güvensiz davranışları ve ikinci sırada ise %20 oranında güvensiz durumlar olduğu görülmektedir. Güvensiz davranışlar, insanların fizyolojik ve psikolojik yapısıyla bulunduğu ortam koşullarından kaynaklanmaktadır. Güvensiz durumlar ise üretim ve hizmet süreçlerinde kullanılan teknolojinin ve cihazların niteliğinden, iş planlarının düzensizliğine, bakım ve kontrollerin eksikliğinden denetim yönetim hatalarına, sağlıksız ya da yetersiz çevre koşullarına kadar birçok etkenden ortaya çıkan çalışma alanlarındaki güvensiz koşullardır. Kök nedene bakıldığında, güvensiz davranış ve güvensiz durumları oluşturan insan kaynaklı hatalardır. Görüldüğü gibi %99 insan kaynaklı olan iş kazalarını önlemek için planlayan, tasarlayan, üreten, çalışan, kullanan ve yöneten herkese sorumluluk düşmektedir. Kaynaklarda uzun uzun ilgili konulara ve pozisyonlara göre gerekli önlemler yer almaktadır. Bunları uzunca sıralamak yerine kısaca ana temasına baktığımızda, ilk sırada işçi sağlığı ve iş güvenliği konusundaki ilgili mevzuata uygun şekilde eğitimler verilerek konunun öneminin ve gerekliliklerinin her zaman öncelikli olarak yapılması için kavranması ve paydaşların karşılıklı olarak anlaşmasını görmekteyim.
Robot ve robotlarla çalışan insanların emniyet gereksinimlerine uyması büyük önem taşıyor. Bu bağlamda insan kaynaklı hatalarda geçmişe göre ne gibi gelişmeler var? Robotlarla emniyetli bir şekilde çalışmak için kullanıcılara neler tavsiye edersiniz?
Robot nüfusunun artmasıyla ki, çoğunlukla hızlı ve insanların çalışma alanlarına yakın konumlandırıldıktan dolayı emniyetlerinin sağlanması son derece önemlidir. Çoğu robot uygulamasında risk oldukça yüksektir. Bu nedenle bilim ve teknolojiden faydalanılarak titizlikle hazırlanmış olan robot ekipmanının emniyet gereksinimlerini açıklayan EN ISO 10218-1 ve robotların entegre edildiği sistemlerin emniyet gerekliliklerini açıklayan EN ISO 10218-2 standartları ile uyumlu uygulamalar yapmak öncelikli olmalıdır.
Her ne kadar standartlar risk tanımlamasına göre, riski önce ortadan kaldıracak ya da engelleyecek tasarımsal çözümlere öncelikle yönlendirse de bunu pratikte uygulamak çok mümkün olamadı. Çünkü emniyet ürünlerini tasarlayan ve üreten firmaların sundukları ürünlerde bunu destekleyecek özelikler kısıtlı olduğundan örnekler de çok az sayıda kaldı. Örneğin, bir robotun operasyon esnasında emniyetinin sağlanması için kullanılacak ekipmanlar çoğunlukla robota çok yakın konumlandırılmaktaydı. Yakın konumlandırılan bu cihazları kurmak, yönetmek ve bakımlarını yapmak için robot çalışma alanında bulunarak yapılabildiğinden dolayı tasarımsal olarak önlemek mümkün olamamaktaydı. Cihazların bakım gerektirmeden sürekli zorlaşan koşullara uyum sağlayamaması da bir başka etkendi.
Çalışma ortamlarını inceleyerek uygulayıcı ve kullanıcıların asıl ihtiyaçlarına odaklanarak çözüm ürünleri geliştiren Keyence’den yine endüstride ilk olan özelliklerle donatılan ürünler, makina emniyetini daha verimli hale getiriyor. Endüstride ilk olarak yapılması gereken değişiklikleri tehlikeli alanlara erişmeden yapabilen ayrılabilir ekran ünitesi sayesinde bunu mümkün kılıyor.
Entek Otomasyon’un robot/makina emniyet ürün gamında bulunan ürünleri hakkında bilgi verir misiniz? Söz konusu çözümünüz/çözümleriniz robotlarla emniyetli çalışma noktasında ne gibi avantajlara sahip?
Robot çalışma alanlarının fiziksel olarak tamamen korunamadığı uygulamalarda tehlikeli alanlar belirlenmelidir ve insanların tehlikeli alanlarda bulunamayacakları şekilde emniyet cihazları ile önlemler alınmalıdır. Bu cihazlar yapılacak işin niteliğini etkilememesi için emniyet cihazlarının üretkenliği düşürmeyecek özellikte olmalıdır.
Çözümlerimizde emniyet ışık perdesi ve emniyet lazer alan tarayıcı ile robot/makina emniyetinin gereksinimlere uygun şekilde sağlanmasını amaçlıyoruz. Ürünlerimizin proseslere en büyük katkısı verimliliğin en üst seviyede olmasını sağlamasıdır. Emniyet ürünlerinin kolaylıkla uyarlanması, kurulması, programlanması verimliliğin ilk aşamasını oluşturmaktadır. İkinci aşamada ise operasyon esnasında üretkenliği olumsuz etkileyebilecek plansız duruşlar yaşatmaması için, değişen ve zorlaşan koşullara bile uyum sağlayarak bakıma az ihtiyaç duymasıdır. Verimliliği sağlayan bu iki aşama için de ürünlerimiz teknolojik yeniliklerle donatılmıştır ve kullanıcılar içinde müthiş faydalara dönüşmektedir.
Mesela artık darbeler karşısında en yüksek dayanımı sağlayan emniyet ışık perdeleri ile kırılma ve ışık perdesi tamirini ortadan kaldırmış durumdayız. Durum monitörü ve entegre kamera ile donatılmış yeni nesil lazer alan tarayıcılarla artık her zaman her yerden emniyetin görsel şekilde takip edilmesini sağlıyoruz.
Ürünleriniz, çözümleriniz ilgili standartlara/yönetmeliklere uyum konusunda neler sunuyor? Robot/makina emniyet ürünlerinizin yatırım geri dönüş süreleri ile ilgili bilgilendirir misiniz?
Çözümlerimizde, EN ISO 13849-1 ve EN 62061 standartları ile uyumlu ürünleri kullanıyoruz ve öneriyoruz. Bu standartların gereksinimlerinden olan sistemlerin bir emniyet fonksiyonu ile yönetilmesi, ihtiyaç olan emniyet seviyesinin sağlanması ve emniyetin doğrulanması için gerekli olan tüm altyapıyı hazır olarak sunmaktadır. Doğrulama ve onaylama için gerekli olan yapılandırmalar için uyumlu kütüphaneleri ile kolaylıkla kurgulanan emniyet mimarisinin onaylanmasını sağlayarak emniyetten asla ödün verilmemesini sağlar.
Sahip olduğu PROFIsafe haberleşme altyapısı sayesinde çok daha fazla bilginin üretilmesini ve hızlı şekilde bu bilgilerin kullanılmasına olanak sunar. Bunun yanında durum bilgi çıkışları ile harici cihazlarla haberleşerek tanımsız durumların olmamasını sağlar, kurulumda ve yönetimde hızlı etkileşimlerde bulunarak zaman ve bakım tasarrufu sağlar. Makinayı, emniyeti ürünlerimizin koruma sınıfı ve sağlam yapısı sayesinde sınıfında en zorlu ortam şartlarında bile kullanılmasına olanak sağlar. Benzersiz özellikleri ile her zaman en efektif kullanımı hedeflerken, robot veya makinanın emniyetinin manipülasyona uğramadan en uzun sürelerde operasyonda kalmasını sağlar. Bunun yanında 20 yıllık servis ömürleri sayesinde bakım gerektirmeden kullanılması amaçlanarak geliştirilmiştir.
Sunduğunuz çözümlerin uygulamalardaki kullanımları ile ilgili örnekler verebilir misiniz?
Robot veya bir sistemde emniyetin sağlanması söz konusu ise, öncelikle risk değerlendirilmesi ve risk analizi yapılarak emniyet ihtiyacının belirlenmesi gerekmektedir. Sonra sistemin emniyet gereksinimine uygun olan emniyet cihazları seçilerek emniyet fonksiyonunun girdisini sağlamaktadır. Optoelektronik emniyet cihazları çoğunlukla insanların tehlikeli alanlara ulaşmalarını engelleyecek şekilde kullanılacağından dolayı, bu tehlikelere ulaşamayacak uzaklığa hesaplanarak konulmalıdır. Sonrasında ise emniyetin doğrulanması ve onaylanması gerekmektedir. Tüm bu aşamaların doğru yapılması son derece önemlidir.
Yukarıdaki çalışma istisnasız tüm emniyet uygulamaları için geçerli olduğundan robot/makina uygulamaları için içeriğinden bağımsız olarak ele alınmalıdır. İşbirlikçi robot uygulamalarında da durum benzerdir, yalnızca daha küçük parçaların taşınması, daha yavaş hızlarda hareket ve esnek kullanım alanları sayesinde tercih nedeni olan bu tip robotlarında, çalışma alanında emniyetini sağlamak EN ISO 10218-1, 10218-2 harmonize standartları ve ISO/TS 15066 standartlarına göre gereklidir.
Bu tecrübeyi deneyimlemek isteyenler nasıl bir yol izlemelidir?
Türkiye’nin her bölgesinde faaliyet gösteren müşterilerimize en hızlı şekilde cevap verebilmek için stratejik biçimde konumlandırılmış 8 bölge ofisimiz bulunuyor. 80 kişiyi aşan satış ekibimiz ile bu müşterilerimize doğrudan hizmet sunuyoruz. Müşterilerimizin uygulamalarını yerinde görerek, ihtiyaçlarına en uygun çözümleri sunabiliyoruz. Bu tecrübe için bizlere iletişim bilgilerimizden ulaşmaları yeterli olacaktır.
