Yenilenebilir enerji dönüşümünü ve yeşil yatırımları merkezine alacak stratejilere önem veren Turcas, 2021 yılında, yenilenebilir kaynağa dayalı hibrit projesini ön planda tutacak. Yüzde 100 bağlı ortaklığı olan Turcas Kuyucak Jeotermal Elektrik Üretim A.Ş.’nin, Aydın’da bulunan 18 MW kurulu güce sahip jeotermal santrali için 2020 yılında Kalite, Çevre ve İSG Yönetim Sistemlerini devreye aldıklarını söyleyen Turcas Petrol - COO / Operasyon Direktörü Arkın Akbay, “Biz ilk yatırımımızda rezervuarımızı ve santralimizin yeteneklerini çok detaylı olarak gördük ve hızlı büyümek yerine mevcut yatırımımızı azami üretime yönlendirdik. Şimdi yine yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı hibrit tesislerle yerli ve yenilenebilir kaynakları kullanmak istiyoruz. Böylece rezervuarımızın sürekliliğini de artıracağız” dedi. Arkın Akbay kapak konusuna yönelik sorularımızı yanıtladı.
Arkın Bey, şirketinizin yapılanmasını ve yakın dönem iş gündeminizi anlatmanızı rica ediyoruz.
Pandeminin başından itibaren tüm iştiraklerimizde, Cumhurbaşkanlığı ve Sağlık Bakanlığımız başta olmak üzere devlet organlarımızın düzenlemelerini eksiksiz şekilde operasyonlarımıza uyguladık ve uygulamaya devam ediyoruz. Denizli ve Aydın’da bulunan doğalgaz ve jeotermal enerji santrallerimizde ülkemizin enerji arz güvenliğine ara vermeksizin hizmet ettik. İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarımız, sıfır iş kazası hedefimiz, kalite ve çevre çalışmalarımız her zaman iş gündemimizde önceliğimiz olarak yer alıyor.
Turcas olarak kurumsal kültürümüzde her zaman esas aldığımız değerlerimiz, saygınlık, etik ilkelere ve mevzuata uyum, bağlılık, iş birliği, sürdürülebilirlik, özgüven ve azim. Türkiye’nin en yüksek kurumsal yönetim derecelendirme notuna sahip enerji şirketiyiz. Bundan sonraki süreçte de Türkiye’nin en yüksek değeri yaratan ‘’Enerji Odaklı Yatırım Şirketi’’ vizyonumuza sadık kalarak kamuoyu ile paylaştığımız enerji projelerimizi geliştirmeye devam ediyoruz.
Markanız ülkemize alanında ne gibi ilkleri kazandırdı?
Bizim yolculuğumuz 1931 yılında Türk Petrol’ün kurulmasına dayanıyor. 90 yıllık köklü bir geçmişe sahip Turcas’ın stratejisi; sektörel tecrübesi, yerel bilgi birikimi ve uluslararası iş birlikleri ile Türkiye’nin büyüyen enerji ihtiyacını, yakın coğrafyadaki fırsatları da değerlendirip, portföyünü çeşitlendirerek karşılamak ve bu sayede paydaşlarına azami değer yaratmaktır. Bu çerçevede Turcas’ın hikayesinde çok sayıda birleşme ve satın alma bulunuyor. Uzun yıllara dayalı oluşturduğumuz kültürümüzü yaşatan çalışanlarımız sayesinde pek çok yatırımı Türkiye’ye getirdiğimizi söyleyebilirim.
İş gündeminizi ve 2021 hedeflerinizi öğrenebilir miyiz?
2020 yılında en öncelikli gündemimiz çalışanlarımızın ve ailelerinin sağlığı; sonrasında ise şirketimizin operasyonel ve finansal sürdürülebilirliği oldu. 2021 yılında da ajandamızın ilk sıralarında bu konular yer alıyor. Sürekli iyileştirme bakış açımız, çevik yapımız ve ülkemize olan inancımızla yatırımlarımıza ara vermeksizin devam etmeyi hedefliyoruz. Yenilenebilir enerji dönüşümünü ve yeşil yatırımları merkezine alacak stratejilere önem veriyoruz. Bununla birlikte, yenilenebilir kaynağa dayalı hibrit projemizi ön planda tutacağız. Öte yandan ticari faaliyetlerimizi çeşitlendirmek ve küresel ölçekte yeni işler geliştirmek amacıyla potansiyelini yüksek gördüğümüz Batı Afrika’ya Nijerya üzerinden çatı şirketlerimiz Aksoy Holding ve Aksoy Girişimcilik’in faaliyet konularından madeni yağın uluslararası dağıtımı ile açılıyoruz. Ülkemizde döviz girdisi sağlama misyonumuzu artırarak sürdüreceğiz. Dünyadaki yeni nesil kalkınma modellerini ülkemize getirmemiz çok kıymetli. Bu çerçevede Güneydoğu Anadolu bölgesinde Singapurlu paydaşımız ile birlikte yüksek teknoloji sanayi parkı kurulması üzerine çalışıyoruz. Kalkınmayı ülkemizin her yerine taşımak istiyoruz. Komşu ülkelerin değerli yeraltı kaynaklarını Türkiye’nin yetkin iş gücü ile değerli ürünlere dönüştüreceği Endüstri Parkı projemiz için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. 2026’dan itibaren doğalgaz ihtiyacımızın yüzde 20’sinin yerli üretimden karşılanması yerli gazın, EPİAŞ’ın gaz ticaretinin derinleştirilmesi için kullanılmasını ve sanayiye rekabet avantajı sağlayacak Kalkınma Projelerinde kullanılmasını destekliyoruz.
Bununla birlikte; Doğal Gaz Piyasasının liberalleşmesi sürecinde arz güvenliğinin sağlanması ve tedarik maliyetlerinin azaltılması ana başlıkları ile birlikte doğal gazın elektriğe dönüşümünden yaratılan değeri artırmayı hedefliyoruz.
Yeni jeotermal enerji santrali yatırımı kararı nasıl veriliyor? Yakın dönemde ne tür bir yatırıma imza attınız? Kazanımları neler oldu/olacak?
Jeotermal kaynağa dayalı enerji üretiminin sürdürülebilirliği için en önemli husus, sabırlı olmak ve rezervuarınızın kalitesini sahanıza uygun testlerle ortaya koymanızdır. İlk tesisinizi yaptıktan sonra mutlaka ikinci bir tesisi yaparak rezervuarınızın ömrüne destek vermelisiniz. Öncelikle sahanızın jeolojisini çok iyi yorumlamanız, ardından jeofizik etütlerinizi yüksek çözünürlükle yapmanız ve bölgenin jeolojisine ve rezervuarının kalitesine hakim olan uzmanlarla yorumlamanız gerekiyor. Uzun soluklu yatırım olduğu için rezervuar uzmanlık ekibinizin bünyenizde olarak rezervuarınızın kavramsal ve nümerik modelini mevcut ve her yeni kuyuda geliştirmesi gerekiyor. Üretim kuyularınızın kısa ve uzun süreli akış testlerini yeterli süre ile gerçekleştirmeniz ve etkileşim profiline hakim olmanız şart. Ayrıca re-enjeksiyon kuyularınızın her birinden izleyici testlerini yaparak rezervuarınızın beslenmesini kontrol etmelisiniz. Bunların hepsi size değer olarak dönüyor.
Risk sermayesi yüksek bir yatırım olduğu için başta yapacağınız etütlerden kaçınmamak önemli. İkinci olarak da tüm izinlerinizi eksiksiz alacağınız için arazilerinizin statüsünü ve yakın coğrafyada yaşayan dostlarınızın jeotermal kaynağa bakışını çok iyi anlamanız ve taleplerini dinlemeniz gerekiyor. Bu taleplere cevap verebileceğinize ve çevre dostu tesisler inşa edeceğinize paydaşlarınızı ikna etmeniz ve işletmede de bu taahhütlerinizin hakkını vermeniz çok önemli. Güvenilir bir komşu olmalısınız.
Seçeceğiniz tüm ekipmanlar en yüksek kalite olmalı, bunun için iyi bir proje yönetim ekibinizi, kurumsal değerlerinizi, süreçlerinizi, kaynakları optimum kullanacak en yüksek emre amadelik ve verime yönlendirecek şekilde oluşturacaksınız.
Biz ilk yatırımımızda rezervuarımızı ve santralimizin yeteneklerini çok detaylı olarak gördük ve hızlı büyümek yerine mevcut yatırımımızı azami üretime yönlendirdik. Şimdi yine yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı hibrit tesislerle yerli ve yenilenebilir kaynakları kullanmak istiyoruz. Böylece rezervuarımızın sürekliliğini de artıracağız. Önemli olan birbirini tamamlayan birleşik kaynaklardan üretim sağlamak. Jeotermal kaynağa dayalı büyüme için paydaşlarımızın görüşlerini dikkate alacağımızı ifade ettik. Rezervuarımız daha yüksek gücü üretebilecek güçte. Biz bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da sözüne sadık, çevresinin sağlığını azami dikkate alan komşu olmaya devam edeceğiz.
Jeotermal kaynaklardan enerjinin üretimi prosesi nasıl gerçekleştiriliyor?
Yeraltının ısı kaynağını kapalı bir sistemle yeryüzüne çıkartıp tekrar ısı enerjisi kazandırmak üzere yeraltına gönderiyoruz. Magma ısı kaynağımız, yeraltının derinliklerindeki çatlaklarda saklı olan suyu ve yoğuşan buharı yeryüzünde kapalı hatta ısı transferine tabi tutuyor, önce mekanik enerjiye, sonra da elektrik enerjisine dönüştürüyoruz. Su bizim varlık sebebimiz, bir damlasını bile kaybetmeden yer altına vererek tekrar enerjiyle dolmasını sağlıyoruz.
Özellikle endüstriyel alanlarda hangi uygulamalarda kullanılabiliyor? Henüz kullanılmayan potansiyel hangi kullanım alanları var?
Jeotermal kaynakların çok geniş kullanım alanları bulunuyor. Elektrik üretimi bunlardan sadece bir tanesi. Bunun ötesinde suyunuzun özelliklerine göre sağlık katıyor, seralarda karbondioksit ve ısısından faydalanıyorsunuz, kültür balıkçılığı için yine yeterli miktarda karbon, azot ve ısı kaynağı oluyor. Tarımda ısısını kullanarak dehidrasyon ile meyve ve sebzeleri en doğal şekilde kurutabiliyorsunuz. Bu yüzden jeotermalde ısı enerjisi kadar birlikte olan gazların da doğal çevrimde büyük katkısı oluyor. Kentsel ısıtma ve sanayide ısısından faydalanabiliyorsunuz. Jeotermal madencilik, özellikle batarya ham maddesi olarak kullanılan Lityum üretimi ve sağlık turizmi yine öne çıkan kullanım alanları arasında yer alıyor. Bu nedenle yeniliklere açık ve potansiyeli yüksek bir sektör. Jeotermal enerjide Avrupa’da 1., tüm dünyada 4. sıradayız. Bu müthiş potansiyeli azami kullanmalıyız.
Yüksek verimli enerji üretimi adına ne tür teknolojiler, metot ve sistemler kullanılıyor? Daha çok hangi proses otomasyon donanım ve yazılım teknolojilerinden yararlanıyorsunuz?
Yüksek entalpiye sahip jeotermal kaynaklara dayalı elektrik üretim tesislerinde genellikle flash buhar sistemleri kullanılıyor, orta ölçek entalpide ise organik Rankine çevrimi ön plana çıkıyor. Proses otomasyonu tesis büyüklüklerine göre değişiyor. Merkezi otomasyon sistemlerinde genellikle DCS’ler bulunmuyor, ancak hibrit DCS ve PLC+SCADA sistemleri daha yaygın. Turbine Governor’lar ve Yük Atma sistemlerinde işlevleri gereği daha hızlı işlemciler bulunuyor. Yüksek Gerilim ve Orta Gerilim bağlantılarında RTU’lar bulunuyor. Akıllı saha cihazlar ve enstrümantasyonun yedekliliği yatırımcıya emre amadelik ve akıllı veri olarak dönüyor. Santralleri OPC üzerinden çeşitli Akıllı Bakım Yönetim ve İşletme Sistemleri ile birleştirebiliyorsunuz. Bu doğrultuda ekipmanınızın bakım zamanlarını optimize edebiliyor, planlı bakımlarınızın süresini optimize edebiliyorsunuz. Yedeklilik ve koruma yapılarınıza yaptığınız ek yatırımlar da plansız duruşlarınızın sayısını asgariye indiriyor. Merkezi sistemlere bağlantı ile hem EPİAŞ’taki gün içi piyasasında değer yaratabiliyorsunuz, hem de dengeleme yönetiminizi sağlıyorsunuz, ayrıca kestirimci bakım planlamanız kadar tesislerinizin öngörülen gün öncesi üretim planını modelleyebiliyorsunuz. Kurduğumuz mimari bugün için öngörülebilir üretim yanılma payımızı meteorolojik öngörülemezlik seviyesine kadar indirdi. Çalışma arkadaşlarımız dengesizlik maliyetlerimizi minimize ederken kurulan otomasyon sistemlerinden azami katkı sağlıyorlar.
