Hazırlayan: Artes Havuzculuk Firma Ortağı Makine Mühendisi Üzeyir Uludağ
Covid 19, dünyada ilk kez ortaya çıkması ve yayılma hızı (Bulaşı) ile birlikte küresel olarak milyonlarca insanı etkilemiştir. COVİD 19’un küreselleşmesi sonucu Dünya Sağlık Örgütü [WHO] pandemi ilan etmek zorunda kalmıştır. Dünya ülkeleri pandemi sonucu ekonomik, sosyal ve kültürel durumuna vaka sayısına bağlı olarak birçok önlem almış ve hayata geçirmiştir.
Dünya ülkeleri günlük yaşamda önlemler alırken, Bilim insanları Covid 19 önlemek için aşı ve ilaç bulma çalışmalarını sürdürmektedir. Ülkemizde ve dünyada günlük vakalara baktığımızda, kısa zamanda Covid 19’dan kurtulmamızın mümkün olmadığı gözükmekle birlikte, ekonomik ve sosyal yaşamımızı ilgili kurumlarca açıklanan önlemlere uyarak ve kişisel önlemlerimizi alarak devam ettirmek zorundayız.
Toplum sağlığı için önemli olan halka açık spor salonlarını, açık kapalı yüzme havuzlarını ve diğer ortak aktive yapılan kamusal alanları kullanırken, alınması gereken önlemleri ABD ve Avrupa ülkelerinin birçoğu ve Dünya Sağlık Örgütü [WHO], CDC [Center for Desease ControlPrevention] hastalık kontrol ve önleme merkezinin çalışmalarını esas almaktadır.
CDC Resmi Web sitesinde ‘’Su ve COVID-19 SSS, İçme Suyu, Arıtılmış Eğlence Suyu ve Atık su Hakkında Bilgi Başlığı altında;
Covid -19’a neden olan virüs; Havuzlar, SPA küvetleri, kaplıcalar ve su oyun alanlarına yayılabilir mi? sorusuna cevap olarak;
COVID-19'a neden olan virüsün insanlara havuzlarda, hidromasajlı küvetlerde, kaplıcalarda veya su oyun alanlarında yayılabileceğine dair bir kanıt yoktur. Açıklamasını yapmıştır.
CDC’den yapılan açıklamada; Bu tesislerin standartlara uygun işletilmesi, periyodik kontrol ve bakımının zamanında yapılması dezenfektan olarak kullanılan Klor‘un ve havuz suyundaki “serbes klor” değerinin sağlanması ve sürekliliği halinde sudaki virüsü etkisiz hale getirebilir.
CDC’nin açıklamalarına göre; Halka açık; Açık ve kapalı yüzme havuzlarını işleten, yöneten ve kullanan insanların, bu tesislerde COVİD 19 Virüsünün yaygınlaşmasını engellemek için genel hijyen ve sanitasyon kurallarına ve bireysel hijyene uyulması gerektiği açık olarak belirtilmektedir.
Ülkemizde, havuz suyunun hijyen değerleri sağlayabilmesi için halka açık tesislerin; TS 13661, UHE 4 ve Sağlık Bakanlığı ilgili yönetmeliklerine uygun yapılması ve bu standartlara uygun işletilmesi gerekiyor. Ayrıca bu tesislerin proje yapım aşamasında, uygulama ve işletme aşamasında, ilgili bakanlık ve yerel yönetimler tarafından denetlenmesi gereklidir.
COVİD 19 VİRÜSÜNÜN YAYGINLAŞMASINI ÖNLEMEK İÇİN AÇIK KAPALI ÖZEL YÜZME HAVUZLARINDA ALINACAK ÖNLEMLER:
Özel yüzme havuzlarını, bir ailenin kullandığı havuzlar olarak tanımlıyoruz. Havuzu kullanan aile fertleri kişisel hijyenlerine dikkat etmekle birlikte, havuz filtrasyon tesisatı ve dezenfeksiyon tesisatlarının, periyodik bakımlarını zamanında yapması ve işletme kurallarını kontrol ve takip ettikleri sürece,havuzu birlikte kullanmalarında bir sakınca yoktur. Ancak bu havuzlarda belli bir süre kullanıma ara verdiyse yeniden devreye alabilmek için;
A- Havuz açık ve kullanılmadığı sürece su dolu ve korunmamışsa (Dış etkilere karşı,otomatik veya manuel kapatma sistemi-örtü yoksa);
a-Havuz suyu ve borular içindeki suların tamamı boşaltılmalıdır.
b-Kum filtresi içindeki kuvars kum kontrol edilmeli, Kumda, topaklanma ,kireçlenme varsa yenisi ile değiştirilmelidir.
c-Havuz yüzeyleri, manuel olarak önlem alınarak dezenfaktan ile dezenfekte edilmeli.
d-Havuz merdiveni,duş ve günlük kullanımda insan eli temas eden her yer dezenfekte edilmeli.
d-Havuz doldurulup şok klorlama yapılmalı ve kesintisiz en az 24 saat çalıştırıldıktan sonra havuza girilmelidir.
COVİD 19 VİRÜSÜNÜN YAYGINLAŞMASINI ÖNLEMEK İÇİN AÇIK KAPALI GENEL KULLANIMA AÇIK HAVUZLARDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER:
Birden fazla insanın ortak olarak kullandığı havuzları genel kullanıma açık havuzlar olarak tanımlıyoruz. Bu kapsamda;
1-Spor amaçlı havuzlar (Olimpik boyutlardaki havuzlar, eğitim havuzları)
2-Otel, motel havuzları, SPA’lar
3-Site havuzları (Yazlıklarda bulunan havuzlar, kentlerde yaz kış kullanılan site havuzları)
4-Apartman havuzları
5-Eğlence ve aktivite havuzları (Aquapark düşme havuzları, dalga havuzları, atraksiyon havuzları)
6-Özel amaçlı havuzlar (Terapi havuzları, engelli havuzları)
Genel kullanıma açık yüzme havuzlarını sağlıklı ve güvenli kullanabilmek için site yönetimleri, tesis yöneticileri her zamanki uygulamalarından farklı olarak Pandemi koşullarını, Sağlık Bakanlığı yönetmeliklerini, yürürlükteki standartları dikkate alarak havuzların kullanımı ile ilgili uygulama planı yapmalıdır. Buna göre;
Tesis yöneticileri tesisin büyüklüğüne bağlı olarak, konu ile ilgili uygulama planını hayata geçirecek bir sorumlu ve yeterli sayıda havuz operatörü isthtam etmelidir.
I- COVİD 19’UN YAYGINLAŞMASINI ENGELLEMEK İÇİN GENEL KULLANIMA AÇIK YÜZME HAVUZLARINI İŞLETMEYE ALMAK İÇİN YAPILMASI GEREKLİ İŞLER:
A- Filtrasyon Dezenfeksiyon ve Elektrik Tesisatında Yapılacak Kontroller ve Alınacak Önlemler:
1- Kum filtresi içindeki kuvars kum kontrol edilmeli, Kumda, topaklanma, kireçlenme ve uzun süre kullanılmamasından kaynaklanan çamur [Lığ] ve koku varsa kuvars kumun boşaltılarak yenisi ile değiştirilmesi gereklidir.
2- Sirkülasyon pompalarının ön filtreleri kontrol edilmeli, ön filtre sepeti temizlenmeli gerekirse yenisi ile değiştirilmelidir.
a-.Pompa elektrik motorunda arıza varsa tamir edilip çalışır hale getirilmeli,
b-Pompa gövdesi giriş çıkış bağlantıları kontrol edilmeli sızdıran conta ve bağlantı ekipmanları değiştirilmelidir.
3-Dezenfeksiyon tesisatında bulunan;
a-Dozaj pompalarının çalışır halde olup olmadığı kontrol edilmeli.
b-Otomatik dezenfeksiyon ünitesinde bulunan; Klor,Ph ve Redoks ünitelerinin çalışır durumda olup olmadığı kontrol edilmeli.
c-Klor ve Ph elektrotları yenisi ile değiştirilmeli ve kalıbrasyonu yapılmalıdır.
d-Kimyasal kapları kontrol edilmeli, Manuel veya motorlu karıştırıcıların, seviye sensörlerinin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmeli gerekiyorsa yenisi ile değiştirilmelidir.
4-Elektrik Tesisatı Kontrol Edilmeli.
a-Pano içinde bulunan ekipmanların çalışır vaziyete olup olmadığı kontrol edilmeli.
b-Trafolar, aydınlatma armatürleri kontrol edilmeli gerekirse yenisi ile değiştirilmelidir.
5-Makine Dairesinde;
a-Makine dairesinde doğal veya cebri sirkülasyon sisteminin çalışır vaziyette olup olmadığı kontrol edilmeli.
b-Havuz suyu şartlandırılmasında kullanılan, deznfektan ve kimyasalların depolandığı mekanlardaki havalandırma sistemi kontrol edilmeli.
c-Makine dairesinde bulunan Rogar doğal giderli ise çalışır durumda olduğu kontrol edilmeli, Rogar doğal giderli değilse kullanılan drenaj pompasının ve hatlarının kontrol edilmesi gerekir.
d-Makine dairesinde operatörlen kullanması için bulunan WC, duş ve lavabolar gözden geçirilmeli ve hijyen sağlayabilmek için önlemler almalı ve düzenli olarak hijyen koşulları kontrol edilmelidir.
e-Havuz operatörleri için gerekli olan ve bulundurulması zorunlu olan iş güvenliği ekipmanlarının yeteri kadar ve kullanılabilir durumda olup olmadığı kontrol edilmelidir. (Gaz maskesi, maske, eldiven, siperlik, gözlük koruyucu kıyafet vs.)
B-Havuz ve Denge Tankında Yapılacak Kontroller ve Alınacak Önlemler.
1-Açık yüzme havuzu mevsimden dolayı ve başka bir nedenden dolayı kapatılmış ve filitrasyon ve dezenfeksiyon tesisatı belli periyotlarla çalıştırılmamış ise;
a-Havuz suyu ve denge tankı suyu boşaltılmalı,
b-Havuz , denge tankı,duvar yüzeyleri ve tabanda kireçlenmeler varsa kaplamaya zarar vermeden temizlenmeli.
c-Derzler gözden geçirilmeli, derzler metal bir alaetla boşaltılarak, epoksi esaslı hijyen koşullara uygun derz dolgu malzemesi ile yeniden doldurulmalıdır.
d-Havuz ve denge tankı duvarları ve tabanları yüzey dezenfektanı ile manuel olarak önlemler alınarak dezenfekte edilmeli.
e-Havuz çevresi ve yürüme platformu temizlenmeli, yürüme platformu su birikintisi olmayacak şekilde düzenlenmeli ve tüm yüzeyler dezenfekte edilmelidir.
f-Havuz ve denge tankı taze su ile doldurulup şoklama yapılmalıdır.
g-Suyun şartlandırılmasından sonra en az 24 saat yüzücü almadan çalıştırıldıktan sonra işletmeye açılmalıdır.
2-Açık yüzme havuzu mevsimden dolayı ve başka bir nedenden dolayı kapatılmış ancak çavre koşullarından korunmuş ve filtrasyon dezenfeksiyon tesisatları belli periyotlarla çalıştırılmış ise;
a-Havuz suyu şoklaması yapılmalı,
b- Havuz çevresi ve yürüme platformu temizlenmeli, yürüme platformu su birikintisi olmayacak şekilde düzenlenmeli ve tüm yüzeyler dezenfekte edilmelidir.
c- Havuzlar, suyun şartlandırılmasından sonra en az 24 saat yüzücü almadan çalıştırıldıktan sonra işletmeye açılmalıdır.
C-Tesiste Çocuk Yüzme Havuzu Varsa;
a- Filtrasyon ve dezenfeksiyon tesiatının büyükler havuzundan ayrı olması gerektiğini unutmamak gererekir. Filtrasyon ve dezenfeksiyon tesisatı ortak ise kesinlikle kullanıma açılmaması gerekir..
b- Çocuk yüzme havuzunda filtrason ve dezenfeksiyon tesisatı ayrı ise her türlü koşulda havuz suyunu boşaltıp, yüzeyler dezenfekte edilmeli ve taze su ile doldurulmalı, şok uygulaması yapılmalı, su şartlandırıldıktan sonra ve 24 saat çalıştırıldıktan sonra kullanıma açılmalıdır.
D-Kapalı Havuzlarda Klima sistemlerinde Yapılacak kontroller ve Alınacak Önlemler:
II-AÇIK VE KAPALI HAVUZLARIN ORTAK KULLANILAN MEKANLARDA COVİD 19’UN YAYGINLAŞMASINI ÖNLEMEK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER:
Yüzme havuzları ve SPA, Whirl pool, termal havuzları kullanılabilmesi için öncelikle; filtrasyon, dezenfeksiyon tesisatının standart ve şartnamelere uygun olarak yapıldığını standartlar ve şartnamelere uygun işletildiğini kabul ederek havuz içinde havuz çevresinde alınacak önlemler. (COVİD 19’un havuz suyu içinde etkisiz olabilmesi için serbes klor değerinin sürekliliğinin sağlanması gereklidir.)
A-Havuz çevresinde;
a-Havuz mahalline girişin bir veya iki yerden kontrollü olarak girilmesini sağlanmalı.
b-Havuz giriş yerlerinde havuza girmeden önce ayak dezenfekte yalağı olması gerekiyor, yoksa piyasadan hazır olarak sağlanabilir. (Havuz ayak dezenfekte yalağı, su derinliği bir insanın en az ayak bileği seviyesinde olmalı,genişliği ise ortalama bir insanın atlayarak geçemeyeceği genişlikte olmalıdır.)
c-Havuza giren insan sayısını (kullanıcı sayısını) ¼ oranında azaltmak gerekiyor.
Havuz kullanıcı sayısı ,N=A.n/a formülü ile belirlenir,
N=Anma yükü 1/h
n=Kullanıcı frekansı [Peryodu] 1/h
a=Kişi başına düşen su alanı ; Derinliği 1,35 Mt.’ye eşit ve küçükse 2,7 m2, Derinliği 1,35 mt.’den büyükse 4,5 m2 olarak alınır.
d-Otel, motel, site, apartman havuzlarından faydalanacak insanlar, havuz mahalline havlusu ve kişisel bakım ve koruma ekipmanları ile gelmelidir. (Maske el dezenfektanı yedek havlu]. Soyunma, giyinme dolapları kullanılmamalıdır. Kent merkezlerinde bulunan halka açık ticari yüzme havuzlarında soyunma dolapları genel olarak dezenfekte edilmeli, her kullanıcıdan sonra dezenfekte işlemi tekrar yapılmalı ve kayıt altına alınmalıdır.
e-Havuz mahalline gelen yüzücüler ,ayak yıkama yalağından geçtikten sonra ,yapılacak basit düzenleme ile ,duşların bulunduğu alanlara yönlendirilmelidir.
f-Havuz çevresinde bulunan şezlongların konumu en az iki mt.aralıklı olarak düzenlenmelidir.
g-Havuz çevresinde bulunan masalar sosyalleşmeyi engelleyecek ve fiziki mesafeyi koruyacak şekilde düzenlenmeli, yeterli alan yoksa iptal edilmelidir.
h-Tuveletler ve lavabolar belli periyotlarla dezenfekte edilmeli ve kayıt altına alınmalıdır. Tuvaletlerde sıvı sabun ve kağıt havlu kullanılmalı ve bunlar belli periyotlarla kontrol edilmelidir.
I-Yüzücülerin havuz çeresinde 2 Mt.mesafe kuralına ,maske takma kuralına uyması kontrol edilmeli, gerekirse uyarılmalıdır.
i-Havuz mahalline gelen insanların, girişte ateşi kontrol edilmeli, Hapşırma,karın ağrısı,ishal olan insanların havuz mahalline alınmalı ,öksüren insanların, havuz mahallinden hemen uzaklaştırılmalıdır.
j-İnsanların sağlığını korumak ve bulaşıyı önlemek için ,zorunlu olan kuralları yazılı olarak insanların görebileceği yerlere asmalı ve belli periyotlarla sesli uyarılar yapmalıdır.
k-Havuz suyu dezenfeksiyonu için önemli olan Ph ve Klor ölçümü otomatik ve düzenli olarak yapmalı ve bu değerler havuz çevresinde insanların görebileceği dijital ekranlara yansıtmalıdır.[Açık yüzme havuzlarında Serbest Klor değeri 1,0-3,0 mg/lt. Kapalı havuzlarda ise 1,0-1,5 mg/lt.olmalıdır. Ph değeri ise 7.2-7.8 değerleri arasında olmalıdır.]
l-Havuz çevresinde ortak mekanlarda bulunan ; Havuz merdivenleri,Duşların vanaları,kapı kolları,musluklar,masalar,havuz korkulukları dezenfekte edilmeli ve bu işlem gün içinde periyodik olarak tekrarlanmalı va kayıt altına alınmalıdır.
B-Havuz içinde yüzücülerin uyması gereken konular ve alınacak önlemler.
a-Yüzücüler havuz’a girmeden önce duş alıp ellerini dezenfekte etmeli ve havuzdan çıktıktan sonra duş almalı ellerini dezenfekte etmelidir.
b-Yüzücüler yüzme sırasında fiziki mesafeye dikkat etmelidir.[İki yüzücü arası mesafe 2.0 mt.dir]
d-Yüzücüler havuza girerken Bonelerini takmalıdırlar.
Refaranslar ve faydanılan kaynaklar:
1-Yüzme havuzlarının tabi olacağı Sağlık esasları ve şartları hakkında yönetmelik. Resmi Gazete:6.3.2011-27866
2-UHE-4 Umimi Kullanıma açık Yüzme ve terapi havuz tesisleri için kurallar. 28.Şubat 2015
3-TS -13661-Nisan 2015
4-Havuz Operatörü el Kitabı UHE yayını II.Basım Mart 2009
5-https://www.swimmingpool.com/coronavirus/
6-https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2020/05/08/853018233/coronavirus-faqs-do-temperature-screenings-help-can-mosquitoes-spread-it
7-https://patch.com/california/murrieta/swimming-pool-guidelines-relaxed-riverside-county-coronavirus
8-https://www.cdc.gov/healthywater/swimming/index.html
9-https://www.cdc.gov/healthywater/swimming/index.html
