İcat Kulübü çalışmasını ilk kez 2005 yılında başlatan ve bugüne kadar çocuklar için il il gezen Melih Yalçıneli namı diğer Mucit Amca, çocukların ufkunu açmayı, icat becerilerini geliştirmeyi ve bilimi keşfederek mühendisliğe ilgi duymalarını sağlamayı hedefliyor. Yıllar içerisinde de bu hedefine ulaştığını görmekten dolayı oldukça mutlu. Pandemiden dolayı çocuklarla bir araya gelemeyen Mucit Amca yine de yılmamış, pes etmemiş. Beyoğlu Belediyesi’nin himayesinde 50’ye yakın meraklı çocukla whatsapp grubunda buluşmuş. Biz de kendisiyle bu süreçte çocuklarla nasıl çalışmalar gerçekleştirdiklerini ve çocuklardan nasıl icatlar geldiğini konuştuk.
Beyoğlu Belediyesi ile gerçekleştirdiğiniz “İcat Kulübü” projesinden bahsedebilir misiniz?
İcat Kulübü çalışmamız ilk defa Beyoğlu Belediyesi ile gerçekleşmedi. İlk çalışmamızı 9 Nisan 2005 tariginde Antalya Kemer’de TBD Bilgi İşlem Merkezi Yöneticileri Semineri BİMY-12 "Yönetimde Yaratıcı Takım Çalışması" etkinliği olarak gerçekleştirdik. Sonrasında yıllarca Mucit Amca bilim gösterileri devam etti. Çocuklarla ilk çalışma ise 2015 yılında Ankara Ümitköy’de Muzipokids’de oldu.
“BİLGİ POMPALAMAK YERİNE SORU SORUYORUZ”
2015 ten sonrasında da ağırlıklı Ankara olmak üzere birçok okulda çalışmaların devamı geldi. Hatta bir okulda bütün öğrencilerin düzenli katılımıyla her hafta çocuklar farklı bir icat çalışması yaptılar. Bu yöntem ülkemizde yeni olsa da dünyada özellikle ABD, Kore, Japonya, Finlandiya gibi gelişmiş ülkelerde ya da bağımsız çalışan İcat Kulüplerinde yaklaşık 30 yıldır yapılıyor. Çalışmaya göre çocuklara çok basit sayılabilecek bazı malzemeler veriliyor. Bilmece gibi bir mühendislik sorusu soruluyor. Bazı ipuçları ve ön bilgiler gerektiği zaman ise önceden veriliyor. Sonra bir ya da 2 ders saati içinde bu sorunun çözümü çocuklardan bekleniyor. Burada asıl önemli konu bir bilgi pompalamak yerine çocuklar açısından ilgi çekici ve eğlenceli bir icat sorusu sormaktır. Örneğin; “Bir kağıt parçası kendisinin 1000 katı ağırlığı taşıyabilecek sağlam bir köprüye dönüştürülebilir mi?” gibi bir soru sorduğunuz zaman çocuklar denemeye başlarlar. Çalışmalar gittiğimiz okullarda grup çalışması şeklinde de yapıldı. Bu şekilde takım olma ve liderlik becerileri gelişti.
Bu proje ile çocukların ufkunu açmayı hedefliyorsunuz. Çocuklardan konuya nasıl dönüşler geliyor?
Bu çalışmada amaç çocukların ufkunu açmak, icat becerilerini geliştirmek ve bilimi keşfederek mühendisliğe ilgi duymalarını sağlamak. Çalışmamızda ezberci ders ve konu anlatımı hiç olmadı. Zaten çocuklara çekici gelen yönü de bu. Çocuklar da bizler gibi bir şeylerin onlara empoze edilmesinden hoşlanmıyor. Biz sadece “şunu yapabilir misiniz?” diye soruyoruz. Evlerinde olan basit malzemelerle uğraşmalarını istiyoruz. En başta onların ne tepki vereceklerini göremedik. Çünkü bu bir sınıf ortamı değil. Uzaktan yapılıyor. Malzemelerin hepsini de kullanabilir, birkaçını da. Bir sınır yok! Kopya çekebilir, internette arayabilir, ailesine sorabilir. Yeter ki kendine ait bir çözüm üretebilsin. Bu süreç iki aşamadan oluşuyor. İlk aşamada ortaya çıkan icatlarda aynı yöntemi kullanmalarına ses çıkarmıyoruz. İkinci gün ikinci aşamada ise o ana kadar hiç ortaya konulmamış tamamen yeni bir icat yöntemi bulanlar puan alabiliyor.
Proje kapsamında nasıl icatlar ortaya çıktı. Genç yeteneklerden size öneriler ve tavsiyeler geliyor mu?
Bir gün bittiğinde yavaş yavaş yapılan çalışmalar videoya çekilerek gruba paylaşılmaya başladı. Önce herkes katılım göstermedi. Bazıları eksik ya da yanlış anladı. Biz bu konuda gereken desteği sağladık. İlk icat çalışmalarının ortaya çıkmasıyla diğerleri arkadaşlarından gönderdikleri videolardan öğrenip ben de yapabilirim deyip kendi çalışmalarını ortaya koydular. İlk aşama bittiğinde 6-7 farklı icat yöntemi ortaya çıkmıştı. İkinci aşama yani ikinci gün içinde bunların geliştirilebileceğini söyleyince fikirler artmaya başladı. Hatta çocuklar orjinal bir çalışma ile yarışmada öne geçebiliyor. Öyle ki tek başına ikinci günün bitiminde 5 farklı icat yöntemi bulabilen mucitler ortaya çıktı. Zaten bu çalışma her hafta farklı bilim ve mühendislik problemleri ile tekrar ederek bir alışkanlığa dönüşmesi gerekiyor. Bir süre sonra katılım da icatçı fikirler de katlanarak artabiliyor. Mesela bir çalışmamızda bir sürü malzeme vermiştik. Çocuklara dedik ki bu malzemelerin hiçbir kullanılmadan da bir çözüm yolu olabilir. İnanın bunu bile bulan çocuklar oldu. Çocukların içlerinde deha ve yetenekleri bir yarışma havası içinde eğlenerek birbirinden öğrenerek keşfetmek için gerçekten işe yarayan bir model.
Pandemi nedeniyle bu süreci uzaktan koordine ediyorsunuz. Faaliyetlerinizi dijital ortama taşımanızın avantajları oldu mu?
Pandemi döneminde gerek Mucit Amca Bilim Gösterileri ve gerekse İcat Kulübü çalışmaları durdu. Yapılamadı. İcat Kulübü eskiden bir okulda 1 saat içinde gerçekleşen bir çalışmaydı. Çocuklar kendi çalışmalarına odaklanmaktan ve süre darlığından dolayı arkadaşlarının ne yaptıklarını göremiyordu. Pandemi sırasında zoom tarzı bir ortamda bu süre kısıtlamasının sıkıcı olacağını düşündük ve zoom yerine whatsapp gibi bir grupta aynı çalışmayı 2 güne yayarak denemek istedik. Beyoğlu Belediyesi’nin himayesinde 50’ye yakın meraklı çocuk bu çalışmaya katıldı. Her hafta gerçekleşen çalışma bir süre devam etti. Benim dikkatimi çeken şu oldu. Çocuklar o kadar eğlenceli bir şekilde katılım sağladılar ki çalışmanın daha sık tekrarlanmasını dile getirmeye başladılar. Hatta sabah 9 akşam 9 arası gruba paylaşım sınırlaması getirdik. Çünkü sabahın köründe gruba "BEN BULDUM!" diye icat gönderip milleti uykudan uyandıranlar oldu. Bu açıdan pandemi süre konusundaki kısıtlamayı kesinlikle kaldırıp, birbirinden öğrenmeyi tetikleyen bir işlev gördü diyebiliriz. Bu da yeni fikirleri ateşlemesi yönüyle verim ve üretimi artıran bir etkisi oldu.
Duyurusunu yapabileceğimiz bir etkinliğiniz, tarihi belli olan bir faaliyetiniz var mı?
Okulların kısmen açılması ile birlikte faaliyetlerimiz devam ediyor. İsteyen veliler bireysel olarak ya da veli grupları ve okullar toplu halde instagramdan "İcat Kulübü" yazıp bize ulaşabilirler. Katılım aylık abonelik (4 çalışma) şeklinde ilerliyor. Çalışma istenildiği kadar devam ediyor. Grup halinde olunca ya da süre uzatıldığında indirimler mümkün. Bu eğlenceli icat alıştırmalarını bir adım öteye götürmek içinse isteyen çocuklara somut bir icat odaklı iş geliştirme noktasında minimum 3, maksimum 8 ay süren koçluk ve danışmanlık çalışmalarımız olabiliyor. Bu çalışmalar yine uzaktan ve haftada bir defa videokonferans şeklinde gerçekleşiyor. Bu zor dönemde anne babaların yükü çok arttı. Evler bir okula dönmesinden dolayı onlar da ebeveynlik dışında hem öğretmen hem okul müdürü gibi oldular. Onların da çocuklarının geleceklerine bu yenilikçi fikirlerin gelişmesine nasıl katkı sağlayabilecekleri üzerine şirket, belediye gibi kurumlardan talep olması halinde anne-baba seminerlerimiz olabiliyor. Ayrıca isteyen eğitim kurumları bu yöntemi öğretmenlerine kazandırmamız için 10 hafta 80 saatlik online öğretmen eğitimimizden faydalanabilirler.
