Üretim sonucu elde kalan atıklardan enerji üretmek, kaynakları verimli kullanmada, sera gazı emisyonlarını azaltmada ve döngüsel ekonomi modeline olumlu katkılar sağlamaktadır. Atıklardan enerji elde ederek; insan ve çevre sağlığına zarar veren atık oranı azaltılır, atıkların ortadan kaldırılması için harcanan maliyetler kalkar ayrıca atık içinde bulunan değerli kaynaklar geri kazandırılarak döngüsel ekonomiye katkı sağlanır. Hayatımıza en önemli katkısı ise ısı ve elektriğe dönüştürülerek alternatif yenilenebilir enerji kaynağı sağlanabilir. Yenilenebilir enerji kaynakları hem çevreye hem de insan hayatına duyarlı olması bakımından günümüz dünyasında büyük bir önem taşıyor. Atıktan enerji üretimi oldukça yaygın bir durum ve bu yöntemde kullanılan ham madde gamı oldukça geniştir. Ormansal, hayvansal ve tarımsal atıklardan, evsel atıklara, şehir çöplerinden, yemek fabrikaları ile et ve süt işleme tesisleri ayrıca endüstriyel işletmelerinin atıklarına kadar pek çok farklı atık enerji üretiminde kullanılabilir. Bu açıdan bakıldığında biyokütle sektörü geri dönüşüme katkı sağlamaktadır. Farklı her bir atık için doğru yenilenebilir enerji sistemleri seçilmekte ve bu sayede değerli ürünler elde edilebilir. Bu durumun sonucunda çevreye duyarlı temiz enerji üretimi ile karbon ayak izi azaltılabilir.
ENERJİ ÜRETİMİNDE ATIK YÖNTEMLERİ
Atıktan enerji üretimi yapabilmek için çeşitli yöntemler var bu nedenle gidilecek yol ve kullanılacak ham madde ve ortaya çıkması istenen ürüne göre seçim yapılır. Islak-kuru fermantasyon, proliz, yakma, landfill yöntemleri; gazlaştırma ve atıklardan enerji elde edilebilir. Islak ve kuru fermantasyon için gerekli ham maddeler biyokütle kaynakları olarak adlandırılır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının hazırlattığı Biyokütle Enerjisi Potansiyel Atlası (BEPA) verileri doğrultusunda, Türkiye genelinde enerji üretimi için kullanılabilecek atıkların ekonomik değeri yılda yaklaşık 3.9 MTEP’dir.
EAG Yenilenebilir Enerji Genel Müdürü Şakir Güntürkün ile Türkiye’de, atıktan enerji üretiminin ne durumda olduğu üzerine konuştuk.
Atıktan enerji üretim süreci nasıl ilerliyor genel hatları neler?
Atıktan enerji üretimine ağırlık vermek hem çevreye hem de ülkeye ekonomik açıdan büyük bir katkı sağlıyor. Bu noktada asıl hedef noktamız işletmelerin atıktan yerli elektrik üretimi sağlaması. Plastik, kâğıt, yün, cam ve farklı alanda üretim yapan işletmeler atıktan enerji üretebilir, bu sayede kendi elektriğini üretir ve çevreye de zararlı gazları en az oranda salmış oluyorlar. Ayrıca hayvan atıklarından enerji üretimi yapılabiliyor, fabrikalar kendi ürettiği elektriği kullanarak sanayiye tekrardan gübre, sağlık ve kozmetikte kullanılan ürünler üretilebiliyor. Yani ürün atıklarından tekrar enerji üretip yine ürün üretebiliyorlar. Geri dönüşümle birlikte sadece elektrik üretmek değil doğaya saygılı ve temiz enerjide üretmek önemli. Son zamanlarda artan farkındalık sayesinde yenilenebilir enerji kaynakları büyük önem kazandı. Atıklardan, tükenmeyen kaynaklardan elektrik üretmek dünya için önceliğimiz haline geldi. Geri dönüşümle temiz enerji üretmek önemli, en değerli proseslerden biri açığa çıkan karbondioksit gazını, yapılan özel ünitelerde suyla (biyokütle -biyogaz) birleştirerek özel bir mikroorganizma olan alglere çevriliyor. Nedir bu algler akaryakıttır, gübredir ve bunları belediyecilikte, ulaşımda çok rahat bir şekilde yakıt olarak kullanabiliyoruz. Şunu da belirtmek isterim bunlar petrol türevi olan petrole yakın akaryakıt ürünleridir. İşletme atıktan kendi elektriğini kendi üretti zaman çevreye zehirli gaz salımını minimize ediyor, böylelikle hem doğaya hem de insan sağlığına daha az zarar vermiş oluyor.
Firmaların enerjide dönüşüm anlayışına yönelmesiyle ilgili neler söylemek istersiniz?
Ülkemizde işletmeler enerjide dönüşüm fikrine ağırlık vermeye başladı, bu anlayışa yönelmiş olmaları herkes açısından çok olumlu. Mesela birçok çimento fabrikası proses kurdu. Geri dönüşüm uygulamalarıyla birlikte havaya salınan gazı azaltıyor ve bunu yaparken aynı zamanda maddi gelirde sağlıyor. Geri dönüşüm uygulamalarını OSB’lerde yaparak bölgenin elektriğinin tamamını olmasa da büyük bir kısmını üretebilir. Her atığa özel farklı prosesler olmalı kısaca şunu söyleyebilirim, atıkları değerlendirmemiz gerekiyor. Enerji geri dönüşümünün ülkelere katkısı yadsınamayacak derece kıymetli bu nedenle atık yönetimi çok kıymetli ve atıktan enerji üretme noktasında devletin desteği büyük önem arz ediyor. Türkiye’de şu an tahmini olarak 100-150 tane biyogaz bunun yarısı kadar biyokütle tesisi var. Maliyetli olmasından kaynaklı biyokütleye yapılan yatırım daha az. Biyokütle tesisinde uygulama, yakma üzerine, biyogazda ise fermantasyondur. Olduğumuz noktadan daha da ileri seviyeye gelmek için devletin desteği çok önemli ki halihazırda teşvikler var. Şu an da hem devletten hem de banklardan kaynak sağlayarak bu alana yatırım yapabilirsiniz.
