İnovasyon, bilinçli ve amaçlı bir fırsat arayışından geçer. Bu fırsatlar, kuruluşun ve sektörün içinde mevcuttur. Tabi ki aramasını, bakmasını, bulmasını biliyorsak….
Her zaman aramamız gerekmez, bazen kendisi birdenbire görünür olur. Pandemi dönemi görünür olan İnovasyon fırsatları gibi… Bütün Dünya, öncelikle sağlığını korumaya çalışırken, uzaktan erişim teknolojileri ihtiyaçlarımıza çare oldu. Bu teknolojiler yeni değil, son 10 yılın teknolojisi….. Ancak, yenilikçi hizmetlerde kullanımı hiç bu kadar yaygınlaşmamıştı. Sağlığımıza, yaşamamıza tehditin oluşması, mevut pazar alışkanlıklarımızı ve algılarımız kırdı, inovasyonun yaygınlaşmasını sağladı. Fırsat ortaya çıktı ve e-eğitim, e-ticaret, e-eğlence, e-sanat, e-iş, e-herşey vb inovatif hizmetlere dönüştürenler kazandı.
Bu konuda gerçekleştirdiğim çalıştaylar, analizlerden elde ettiğim deneyimle emin bir şekilde yeniden söylemek istiyorum. ‘Fırsatlar kuruluşun veya sektörün içinde yer alır’ Bir kısmı da kuruluş dışındaki sosyal ve entelektüel ortamda bulunur. Peki, İnovasyon fırsatları nerelerde karşımıza çıkar? Şimdi biraz daha detaylı olarak, İnovasyon fırsatlarının bulunduğu yerleri birlikte düşünelim istiyorum.
- Beklenmedik gelişmeler İnovasyon fırsatlarına yol açar. En kolay fırsat kaynağıdır. Bu gelişmeler, beklenmeyen, önceden görülemeyen başarı ve başarısızlık şeklinde ortaya çıkar. Pandemi de olduğu gibi felaket olarak da yaşamımıza girer. Beklenmeyen başarı ve başarısızlık yenilik için eşsiz bir fırsat sunar. Beklenmedik gelişmelerin, bu kadar kolay yenilik kaynağı olmasının nedeni, görmezden gelinmesidir. Yaşamda, sektörde veya içerisinde bulunduğumuz pazarda yaşanan bu beklenmedik gelişmelerin sebebiyet olduğu ani kırılmalar, bizler için büyük fırsatlardır. Herkesin birlikte düştüğü, başarısız olduğu ortamlarda, erken kalkan ve çare üretenin başarılı olduğunu biliyorsunuzdur. Fark edin, görün ve gerçekleştirin…
- Uyumsuzluk durumları İnovasyon fırsatlarını ortaya çıkartır. Uyumsuzluklar üç durumda oluşur. Bu durumları süreçler, ekonomik gerçeklikler ve beklentiler olarak gruplandırıyorum. Peki, nedir bu uyumsuzluklar?
o Sürecinin mantığında veya ritminde yaşanan uyumsuzluklar: Mevcut süreç yeni ihtiyaçlara cevap vermiyor ise değiştirilmesi ve yenilenmesi gereklidir. İnovasyon bu potansiyelde oluşur. Sürecin mantığı veya ritmi ne demektir? Lokanta veya pastane sürecinin mantığında sosyalleşerek zevk aldığımız yiyecekleri yemek yatar. Ancak pandemi döneminde gidemediğimiz bu güzel mekanlar, eğer kendilerini inovatif hizmet kapsamında bir şekilde konumlandırmadı ise, evlere güzel ürünlerini ulaştırmada sıkıntı yaşadılar. Kendi çözümleri ile veya ortak çözümler ile buna hazırlıklı olan kuruluşlar, yaşanan bu uyumsuzluğu aşarak değer üretmeye devam ettiler.
o Ekonomik gerçeklikler ile uyumsuzluk: İçinde yaşadığımız ekonomik gerçeklik bize neler söylüyor? Devletin politikaları için bir ay daha işsizliğin önüne geçilmeye çalışıldığı, paranın gelecek belirsizliği nedeni ile hareket etmediği bir gerçeklik içerisinde, eski kurallarından vazgeçmeyen kuruluşların yerine yenililerinin doğması kaçınılmazdır. Süreç inovasyonu için bir an önce yapılandırılmış analizleri yapmalısınız.
o Beklentiler ve sonuçlar arasında yaşanan uyumsuzluk: Bu uyumsuzluk her zaman radarımızda olması gereken temel uyumsuzluktur. Müşteri şikayeti, istek ve beklentileri çok önemlidir. Bazen istek ve beklentiler, ihtiyaçlar ifade edilmez. İnovasyon ifade edilen ve edilmeyen istek ve beklentilerde yatar. Bu fırsatları görmek için yapılandırılmış analizler yapmanızı ve duyarlı olmanızı öneriyorum. Her şey daha görünür olduğu için örneğimi, pandemi döneminde yaşadıklarımızdan vermek istiyorum. Bütün tüketiciler, eve teslim talebinde bulunduğu için, lojistik şirketlerin teslimat ritminde yaşanan uyumsuzluklar büyük bir fırsat kaynağı oldu. Çok sayıda yeni lojistik şirketi, yenilikçi iş modelleri ile hayatımıza girdi. Hatta giyim markası kuruluşlar bile, dağıtım ve lojistik güçlerini yeni iş fırsatları olarak devreye aldı.
- Sektörde veya pazarda oluşan değişiklikler: Sektörün hızlı büyümesi yeni oyunculara büyük fırsatlar sunar… Yöneticiler çoğu zaman sektör ve pazar yapılarının değişeceğini hesaba katmazlar. Bir sektör hızla büyüdüğünde, sektörün yapısı da hızla değişir. Var olan şirketler, mevcut hâllerini korumaya odaklandıkları için atağa geçme eğilimi göstermez. Uzun yıllar tehdit edilmeyen başarılı ve güçlü işletmeler büyüklüklerinden dolayı gururlanma eğilimine girer. Önce sektöre yeni girenleri önemsemezler ve onları amatör olarak görürler. Fakat yeni gelenler, pazarın büyük bir bölümünü ele geçirdiğinde, karşılık vermek için hareket yetileri azalır. Aynı zamanda büyüklükleri sonucu oluşan katı örgüt yapıları değişime zemin hazırlayan manevra kabiliyetinden, esneklikten firmayı yoksun hâle getirir
- Demografik değişimler: Nüfusun büyüklüğü, yaş, cins, haraketlilik veya nüfüs yapısı v.b en güvenilir İnovasyon fırsatlarındandır. Demografi; nüfusun büyüklüğü, yaş, cinsiyet, doğum ve ölüm oranları ile nüfus hareketliliğini ve nüfus yapısını etkileyen özelliklerdir. Bu değişimler, yenilik fırsatıyla ilgili dış kaynaklardan en güvenilir olanıdır. Demografik değişkenlerin dikkatli bir şekilde gözlemlenerek elde edildiği verilerle gelecekteki işletmeler için fırsat yaratabilecek kaynaklar öngörülebilir hâle gelir. İşletmeler bu veriler doğrultusunda ilerde yapacakları eylemleri düzenleyebilir ve yenilik stratejilerini yönlendirebilir. Günümüzde ise boşanma oranlarındaki ve bireysel yaşam tarzını seçen insanların sayılarındaki artışlar; bir veya iki odalı küçük hacimli evlere, mini buzdolapları ve mini fırınlar gibi beyaz eşyalara ve küçük hacimli kahverengi eşyalara olan talebi yükseltmiştir.
- Algıdaki değişiklikler: Sosyal veya psikolojik algı değişikliği yönlendirilebilir ve İnovasyon için önemli bir zemin olabilir. Algılama, bireyin beş duyusunu kullanmasını gerektirdiği için fizyolojik bir temele dayanmaktadır fakat sadece fizyolojik bir olgu değildir. Çünkü insanlar aynı duyu organlarına sahip olmalarına rağmen aynı olaylarla ilgili farklı algılara sahip olabilmektedir. Öyleyse algılamanın fizyolojik olmasının yanı sıra sosyal ve psikolojik bir olgu olduğunu ve dış etkilerle kontrol edilebildiğini, yönlendirilebildiği söylenebilir. İnsanların çevresinde meydana gelen olayları algılayış farklılıkları, işletmeler için bir yenilik fırsatı yaratabilir. Bu algıyı iyi takip edebilenler, buna uygun ürün ve hizmetler sunabilirler. Toplumların sahip oldukları inanç, değer ve tutumlardaki bu değişim, girişimciler için yeni alanlar, yeni fırsatlar yaratması açısından son derece önemlidir.
- Yeni bilimsel veya teknolojik bilgi: Diğer yenilik kaynaklarına göre, yeni bilgiye dayalı bir yenilik, çok daha uzun bir süreyi aynı zamanda bir öğrenme aşamasını gerektirir. Çünkü ortaya çıkan yeni bilginin başlangıcı aynı zamanda yeni bir sürecin devamı niteliğindedir. Daha önce de belirttiğimiz üzere yenilik, bilimsel gelişmelerin ekonomik bir değeri olan ürünlere dönüştürülme sürecidir. Bu da farklı türdeki bilgilerin bir araya getirilmesini gerektirir. Yeni bilgiye dayalı yeniliklerde, farklı bilgilerin bir araya gelmesi son derece önemlidir. Bu durum, örgütsel paylaşımı ve öğrenme sürecini zorunlu hâle getirir. Bu sebeple, teknolojik trendleri izlemeli ve kuruluşumuza etkilerini değerlendirmeliyiz. Yeni bilimsel, teknolojik veya Pazar bilgisini başka nerelerden edinebilir?
o Tedarikçi toplantıları, bayi toplantıları, müşteri etkinlikleri v.b inovasyon sürecini tetikleyebilir. İyi birer fırsat noktalarıdır. Özellikle; bir sorunu çözmek veya bir teknolojik alana yönelik ilgili tüm paydaşların ve aktörlerin yer aldığı çalıştaylar-etkinlikler inovasyon başlatıcıları olarak önemlidir. Ben bu etkinliklere ‘Değer şebekesi panelleri’ diyorum. Gerçek bir inovasyon başlatıcısı olan bu paneller sayesinde; çok sayıda ar-ge projesi, inovasyon projesi, kaizen projesi başlayabiliyor. Bu sebeple; İnovasyon gönüllülerinizi veya ajanlarınızı lütfen bu etkinliklere göndermeyi ihmal etmeyin. Tedarikçileriniz sektörü bilen, fırsatları gören sizin cephedeki duyularınız, algılayıcılarınızdır. Onların sayesinde sektördeki diğer aktörlerin ihtiyaçları ve trendleri hemen algılarsınız. Aynı şekilde; bu değer panelleri içerisinde yer alan bayileriniz veya dağıtıcılarınız, sizlerin arz zincirindeki diğer algılarınızdır. Bizzat tüketicinin, kullanıcının değişen tercihlerini hemen görür ve pazarın gidişatı hakkında size yön verebilirler. Dolayısı ile; ‘Değer şebekesi panelleri’ diye adlandırdığım bu fırsatı sisteminize dahil etmenizi öneriyorum.
o Bir önceki projenizin sonuçları yeni bir İnovasyon projeniz için İnovasyon sürecinizin önemli başlatıcılarından olabilir. Bu sebeple; Ar-Ge birimi, 6 Sigma bölümü, İnovasyon Müdürlüğü gibi bölümlerin gerçekleştirdiği projelerin sonuçları fikir yönetim sistemi içerisinde yer almasa dahi çok iyi birer İnovasyon fırsatıdır.
o Ortaklıklar, ittifaklar, birleşmeler, satın almalar, şirket elden çıkarmalar, kısmi yatırımlar ciddi inovasyon süreç başlatıcısıdır. Ticari kimlikteki önemli değişikliklere sebep olan birleşme ve ayrılmalar; kuruluşun inovasyon ve teknolojik yetkinliğinde önemli değişikliklere sebebiyet verir. Daha önce yapamadığımız şeyleri yapabilir oluruz veya yapabildiklerimizi artık yapamayız. Her iki durumda da inovasyon süreçlerimiz önemli şekilde tetiklenir ve süreçlerde farklı akışlar yaşanır.
o Ortak girişimler, ekosistemler ve diğer kümeler ciddi birer İnovasyon başlatıcısıdır. İçerisinde yer aldığımız her bir küme veya ağ bize yeni olanaklar sunar. Bu olanaklar, yeni iş birliklerinin ve inovasyon programlarımızın başlatıcısı olarak rol oynar. Böylece, bu küme ile başlayan inovasyon sürecimizde; ar-ge bölümümüz yerine ilişki yönetimi bölümümüz veya pazarlama bölümümüz rol oynayarak süreci sürdürür.
o Tamamen veya kısmen dış kaynaklı hibe çağrıları iyi birer inovasyon başlatıcılarıdır. Ulusal (TUBİTAK, Bakanlık, KOSGEB v.b) ve Uluslararası (HORİZON2020, İkili iş birlikleri, Büyükelçilikler v.b) çağrılar genellikle, ulusal veya küresel bir sorunun çözümüne yöneliktir. Ayrıca bu çağrılar uzun dönemli vizyona yönelik yetkinlikler kazanmamızı sağlar. Tabiki; bu çağrılara proje hazırlamak için bir dizi ilişkisel, teknik ve dokümanter çalışma yapmamız gereklidir. Fikir yönetim sisteminden gelen fikirlerin değerlendirme sürecinden geçmek yerine, başka bir değerlendirme sürecinden geçer.
o İş birliği yaptığınız ortaklarınız içerisinde yer alan üniversiteler, STK lar, kamu kuruluşları da sizler için önemli İnovasyon başlatıcıları arasındadır. İnovasyon için iş birliğinizi yönetmeniz ne kadar önemli ise, bu iş birliği sonucu yenilik fırsatları ve fikirlerini de sisteminiz içerisine alacak şekilde yapılmanızı düzenlemeniz önemlidir.
İnovasyon fırsatlarını görmek, analiz etmek çok değerlidir. Bu fırsatları ve başlatıcıları derin düşünme ile tanımlamalı ve gerekli adım ve esnekliğini sağlamalıyız. Etkili inovasyonlar, fırsatları görenlerin küçük adımlarıyla başlar.
