Kocaeli Taysad Organize Sanayi Bölgesi’nde 2001 yılından beri otomotiv yan sanayi alanında üretim gerçekleştiren Toyotetsu, gerçekleştirdiği enerji verimliliği projeleriyle önemli oranda tasarruf sağlıyor. Fabrikanın tükettiği elektrik miktarını, tasarruf projelerini konuşmak üzere bir araya geldiğimiz Toyotetsu Enerji Yöneticisi Onur Bademci, “Biz enerji verimliliği projelerimizi A – B – C olmak üzere üç gruba ayırdık. A grubu geri ödemesi süresi kısa vadede olanlar, B grubu geri ödemesi süresi orta vadede olan ve C grubu geri ödemesi uzun vadede olan projeleri kapsıyordu” sözleriyle çalışmalarını anlattı. Her grupla ilgili çalışmalar hakkında detaylı bilgiler veren Bademci, fabrikada hayata geçirdikleri prototip güneş enerji santralini de anlattı. 

Öncelikle Onur Bademci kimdir, bize firmanızdan bahsedebilir misiniz?

Yıldız Teknik Üniversitesi’nden 2013 yılında mezun oldum. Gemi sektöründe 1 yıl kadar çalıştım. Toyotetsu fabrikasında 4,5 yıldır Enerji Yöneticisi olarak görev yapıyorum. 
Toyotetsu Türkiye fabrikası 2001 yılında kuruldu. Toplam alanı 100.000 metrekare olup, 49.000 metrekare kapalı alana sahiptir. Şu anda bünyemizde 1300 kişi çalışmaktadır.

Toyotetsu fabrikasının üretim hattından ve hizmet sunduğu sektörlerden bahsedebilir misiniz? 

Bünyemizde yer alan kaynak ve pres hatlarıyla araçların gövde parçalarından olan şasi ve montaj parçalarını üretiyoruz. Toyota’nın parçalarını üreten bir fabrikayız. Bünyemizde üretim bölümlerinin yanında Ar-Ge bölümleri bulunmaktadır.

Fabrikanızın toplam enerji tüketimi hakkında bilgi verebilir misiniz? 

Toyotetsu’nun aynı parsel içerisinde toplam üç fabrikası bulunuyor. Bu fabrikaların yıllık elektrik ve doğalgaz tüketimi ortalama 2450 TEP seviyelerinde yer alıyor. Fabrikamız ilk kurulduğunda bu rakam 350 TEP seviyelerindeydi. Üretim kapasitemizin artmasıyla birlikte enerji maliyetlerimizde de önemli bir artış oldu. 
Enerji tarafıyla ilgili önemli uygulamalar gerçekleştiriyorsunuz. Birçok ölçüm, inceleme ve raporlar hazırlıyorsunuz. Ayrıca ISO 50001 Enerji Yönetim Standardı ile ilgili de çalışmalar gerçekleştiriyorsunuz.

Gerçekleştirdiğiniz enerji verimliliği projeleriyle sağladığınız tasarrufu anlatabilir misiniz? 

Enerji verimliliği projelerini tam olarak anlatabilmem için size fabrikamızda bulunan ekipmanları tanıtmam gerekiyor. Öncelikle fabrikamızda plazma kaynağı, spot kaynak robotları, ark kaynak robotları ve portatif ark kaynak makinaları bulunuyor. Aynı zamanda pres makinalarımızdan tandem pres, transfer pres, blanking pres, sıcak pres, lazer kesme makinaları yer alıyor. Fabrikada enerji verimliliğimizi izleyebilmek için öncelikle önemli cihazlar temin ettik. Satın aldığımız cihazlar arasında; portatif enerji analizörü ve hava kaçak tespit cihazı vardı. Multimetrelerimizin de sayısını artırdık. Bu cihazlardan elde ettiğimiz verilerle birlikte enerji verimliliği projeleri oluşturduk ve A – B – C olmak üzere üç gruba ayırdık. A grubu geri ödemesi süresi kısa vadede olanlar, B grubu geri ödemesi süresi orta vadede olan ve C grubu geri ödemesi uzun vadede olan projeleri kapsıyordu. A grubu kapsamında basınçlı hava sistemindeki kaçakların giderilmesine yönelik bir proje hazırladık. Geri ödeme süresi 1 ayın altında olduğu için biz geri ödeme süresini 0 olarak belirledik. 

Hava kaçaklarını, hava kaçağı tespit cihazlarımızla birlikte tespit ediyoruz. Tabii önceliğimiz kulağımızla duyduğumuz hava kaçaklarını önlemek. Sonrasında ise hava kaçak tespit cihazımızı kullanan  personelimiz ile ilgili  hatlarda hava kaçaklarının ölçümlenmesini yapıyoruz. Personelimiz düzenli olarak hava kaçaklarını tespit ediyor, ilgili kişilere bildiriyor ve o yerlerin onarımı gerçekleştiriliyor. Bu şekilde de fabrikamızın basınçlı hava sistemi tüketimini düşürmüş oluyoruz.

B grubuna ayırdığınız enerji verimliliği projelerinden söz edersek hangi çalışmalarınız ön plana çıktı? 

•    Orta vadede geri dönüş süresi olan projelerimiz arasında ısı transferi olan yerlerin yalıtılmasına  yönelik yaptığımız bir çalışma yer aldı. Kazanların ön ve arka kısımları vanaların pompa ve ERS sisteminden kazanlara giden boruların yalıtımını gerçekleştirdik. Yalıtım bizim için önemli bir konu. Bu projenin amortisman süresi bir yılın biraz üzerindeydi. Isı geri kazanım sistemleri kompresörlerimize adapte ettik ve ERS sistemiyle birlikte kazanların daha az kullanılmasını sağladık. Yaz döneminde kazanlarımız çalışmadığı için sıcak su teminimizi ve yemekhanedeki ihtiyacımızı karşılıyoruz. Kışın ise idari alanın ısıtılmasını sağlıyoruz. 

•    Aydınlatma sistemimizde hareket sensörü kullanıyoruz. Bu sistemi fabrika içerisinde de önemli oranlarda geliştirdik. 

•    Gün ışığından maksimum derede faydalanılması için fabrikamızdaki ışıkların değişimini sağladık. Özellikle birinci fabrikamız 2001 yılında kurulduğundan dolayı ışıklıklar ciddi anlamda kirlenmişti. Biz bu değişimi sağlayarak fabrikanın gün ışığından aydınlanma süresini baya bir artırdık. Olumlu etkisini de özellikle yaz döneminde görmüş olduk. 

•    Kompresörlerdeki havayı dış ortama atıyorduk. İnsan sağlığını göz önünde bulundurduğumuz için havanın bir analizini gerçekleştirdik. Analiz sonucuna göre normal havadan daha temiz bir hava üretildiğini tespit ettik. Şimdi ise kompresörlerden çıkan sıcak havayı fabrikanın içine vererek sevkiyat alanındaki radyantları daha az çalıştırarak doğalgaz tüketimimizi önemli oranlarda düşürdük. Bu sayede de radyantların izleme sistemiyle beraber çok az bir süre çalıştığını tespit ettik. Bu projenin geri dönüş süresi 21 ay oldu. Önemli oranlarda da tasarruf sağladık. 

•    Üretim hattımızda yüksek verimli motor kullanıyoruz. Enerji verimlilik sınıflarına göre motor seçimi oldukça önemli bir konudur. IE4 sınıfı, yüksek verimli motorlar olarak geçiyor. Biz bu motorların kullanılmasını istiyoruz ve üst yönetimi ikna ediyoruz. Çünkü önemli olan ilk yatırım maliyeti değil, ömürlük maliyetidir. Sunumumuzu da ömür maliyeti analizi yaparak anlatıyoruz. Şu andaki mevcut motorlarımızı da yüksek verimli motorlar ile değiştiriyoruz.  

C grubuna ayırdığınız enerji verimliliği projelerinden bahsedebilir misiniz? 

•    Birinci fabrikamızda yüksek halojen lambalarımız ve floresan lamlarımız bulunuyordu. Bu projemizi hayata geçirirken birçok firmadan deneme ürünü temin ederek bir firmayla çalışma kararı aldık. Sonrasında ise maliyeti yüksek olduğu için amortisman süresini düşürmeye yönelik bir arayışa girdik. Sonrasında VAP projesiyle ilgili bir çalışma gerçekleştirdik. Yüzde 30 teşvik alarak amortisman süresini düşürme eylemine girip üst yönetime sunum yaptık. Aydınlatma projemizi VAP projesiyle birlikte yaparak hem teşvik aldık hem de aydınlatma sisteminden kazanç elde ettik. Bu proje kapsamında 1700 tane armatür değiştirdik. Bu armatür değişimiyle beraber 972 hanenin elektrik tüketimi kadar enerji tasarrufu sağladık. Ayrıca 1 milyon 90 bin kilogram karbondioksit salınımını azaltmış olduk ve 2650 tanede ağacı doğaya kazandırmış olduk. 

•    Aydınlatmayla beraber biz aydınlatma otomasyonunu da hayata geçirdik. Bu projeyi hayata geçirirken İş Sağlığı Güvenliği standartlarını göz önünde bulundurduk. Bu standarda göre fabrikanın bölümlerine göre belirlenen lüks değerlerine dikkat ettik. Örneğin; ofiste 500 lüks işte yürüme alanlarında 200 lüks ve üretim alanında genelde 300 lüks olarak belirtilmiş. Biz İSG’nin standardına göre o değerleri ilgili alanlara girdik ve o minimum değerin altına düşmedik. 

Yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ilgili yatırımlar konusunda da çalışmalar gerçekleştirdiğinizi biliyorum. Konuyla ilgili çalışmalarınızdan söz edebilir misiniz? 

Toyotetsu fabrikasında güneş enerjisi ile ilgili 7 kW’lık prototip bir çalışma  için yönetimimize sunum yaptık. Bu projemizi de “Enerjimizi Güneşten Alıyoruz” başlığıyla gerçekleştirdik. Haziran 2019’da kurduğumuz bu projede şu ana kadar 3100 kWh enerji üretti ve 43 ağacın doğaya kazandırılmasına yardımcı oldu. Biz bu projeyi yaygınlaştırabilirsek hem kendi enerji tüketimimizi karşılayacağız hem de aylık mahsuplaşma ile amortisman süresini düşüreceğiz. 
Güneş enerjisi ile ilgili prototip bir çalışma gerçekleştirirken konuyla ilgili bir yazılım hazırladık. Bu yazılım üzerinden elektrik üretimini anlık olarak takip ediyoruz. Elde ettiğimiz kazancı gördüğümüz zaman ayrıca mutlu oluyoruz. Yöneticilerimizde anlık olarak sistemdeki üretimi inceliyorlar. 

ISO 50001 ile ilgili çalışmalarınız hakkında bilgi verebilir misiniz? 

Toyotetsu fabrikasında ISO 50001 çalışmalarını VAP projesiyle birlikte entegre ettik. Enerjimizi izliyorduk, raporluyorduk ve farkındalık çalışmaları yapıyorduk. ISO 50001 ile birlikte yeniden enerjimizi aynı şekilde yönetim standardına göre raporluyoruz ve fabrikada yayınlıyoruz. Bununla birlikte “Farkındalık Eğitimi” başlığı altında bir sunum oluşturduk ve bu sunumu operatör seviyesindeki çalışanlarımıza dahi sunuyoruz. Operatörlerde de enerji verimliliği ve tasarrufu konusunda farklındalığı artırıyoruz.