IEC 61850’nin nihai hedefi, elektrik trafo merkezlerinde daha akıllı sistemler ve daha bütünsel bir otomasyon kurulumuyla elektrik dağıtım sektörünün geliştirilmesidir. Günümüzde akıllı elektronik cihazlar sayesinde indirici ve dağıtım trafo merkezlerinin proses seviyesinde yeni kontrol ve otomasyon mekanizmaları entegre etmek mümkündür. Bu mekanizmalar, merkezî bir uzaktan kontrol istasyonundan gerçek zamanlı denetim ve yönetim imkânı sağlar.
IEC 61850’ye göre akıllı trafo merkezleri, üç temel özelliğe sahip olmalıdır:
• Tüm ana istasyon makinelerinin (anahtarlama donanımı, trafo vs.) oluşturduğu sistem, kısmen yüksek bir cihaz zekâsına sahip olmalıdır.
• Tüm ikincil cihazlar ağa dâhil olmalıdır.
• Tüm rutin işlemler ve yönetim tamamıyla otomatik olmalıdır.
Bu üç hedefe ulaşabilmek için IEC 61850 standardı, trafo merkezlerinde yapılan veri haberleşmesinde ve tüm istasyon, saha ve proses seviyelerindeki işlemlerde Ethernet anahtarları ve gömülü bilgisayar sistemlerinin kullanılmasını öngörür. Endüstriyel olmayan cihazlar bir trafo merkezinin zorlu çevresel koşulları için fazla nazik ve kırılgan kaldığından, trafo merkezlerinde kullanım için optimize edilmiş, ağır endüstriyel ölçütlere göre tasarlanmış cihazların tercih edilmesi gerekecektir.
Müşteri Önceliklerinin Ölçütleri
Enerji firmaları, başarılarını hem teknik hem de finansal unsurları barındıran bazı ana performans göstergelerini (APG) dikkate alarak ölçerler. Aşağıdaki göstergeler, elektrik tedarikçileri için en önemli APG’ler arasında yer almaktadır:
• Sistem Ortalama Kesinti Sıklığı Endeksi (System Average Interruption Frequency Index, SAIFI):
Müşteri başına düşen ortalama hizmet kesintisi sayısı
• Sistem Ortalama Kesinti Süresi Endeksi (System Average Interruption Duration Index, SAIDI):
Müşteri başına ağırlıklandırılmış, son bir sene içerisinde meydana gelen ortalama kesinti süresi
• Sağlanamayan Enerji (Energy Not Supplied, ENS):
Son bir sene içerisinde müşterilere verilememiş toplam MWh miktarı
• Ortalama Kesinti Süresi (Average Interruption Time, AIT):
Kesinti sırasında verilememiş toplam enerjiye göre ağırlıklandırılmış, elektrik kesintisinin ortalama süresi
• Ek Yük Hat Bakım Masrafı Endeksi (Overhead Lines Maintenance Cost Index, OHLMCI):
Aktarım hatlarının birim uzunluğu başına düşen, son bir sene içinde yapılmış ortalama bakım harcaması
• Trafo Merkezi Bakım Masrafı Endeksleri (Substation Maintenance Cost Indices, SSMCIs):
Trafo merkezi başına düşen yıllık ortalama bakım harcaması
Bu APG’lerin de gösterdiği üzere, elektrik dağıtım şirketleri için trafo merkezlerinin sağlamlığı, verimliliği, güvenliği, hizmet kalitesi ve üretkenliği en başta gelir. IEC 61850 standardı tüm bu önceliklere cevap verir nitelikte olmakla beraber, bu APG’lerin de ötesinde gelecekteki gelişmelere hazır, tümü üreticiye bakmaksızın uyumlu çalışabilir akıllı elektronik cihazlardan oluşan bir sistem hedefler. Uzun vadede IEC61850’nin geniş, özgür, fakat standardize edilmiş bir piyasa ile sonuçlanması beklenmektedir. Trafo merkezi işletmecileri bu durumdan bütünsel, bakımı kolay ve teknik olarak iyileştirilmesi ekonomik olan güç kaynağı ve dağıtımı otomasyonu ile uzaktan denetimi sağlamada yararlanacaklar. Bu sürecin sonunda ise her bir trafo merkezi, saha üzeri insan müdahalesi olmadan çalışır hale gelecek. Bu gelişmenin güvenlik, verimlilik ve ekonomi üzerindeki olumlu etkilerinin boyutunu tahmin etmek güç değil.
