CEM KARATAY - Büyük ve ağır cisimlerin kaldırılmasında insan gücünün yetmediği noktalarda kullanılan iş makinasına verilen genel isim vinçtir. Vinçler yüklere, kaldırma kancaları veya bağlantı ataçmanları ile bağlanıp bir yerden başka bir yere aktarılmasını sağlar. Kullanım alanları ve kullanıldığı sektörlere göre vinç çeşitleri farklılık gösterse de tüm vinçlerin çalışma prensipleri benzerdir.
Vinç çeşitlerini örneklendirmek gerekirse; monoray vinç, pergel vinç, tek kirişli ve çift kirişli gezer köprülü vinç, portal vinç ve kule vinçleri sayabiliriz. Bu saydığımız vinç tipleri dışında kullanım amacı-yeri ve imalat şekline göre farklı farklı isimlendirilen birçok vinç çeşidi vardır.
Motor gücünün dişli çark sistemi yani bir redüktör yardımıyla tambur üzerindeki halatın yukarı veya aşağıya hareketi vinçlerin çalışma prensibini oluşturur. Motordan alınan ilk hareket, bir kaplin bağlantısı yardımıyla redüktöre aktarılır. Redüktörde oluşan yüksek moment halatların sarıldığı tambur sistemini hareket ettirilir. Tambur üzerindeki çelik halat ve halatın ucunda bir kanca bulunur.
Vinçlerde kaldırma redüktörlerinin yanında yürütme redüktörleri de bulunur. Yürütme redüktörleri; araba yürütme redüktörü, tek kiriş veya çift kiriş gezer köprülü vinçlerde köprü yürütme redüktörü, portal vinçlerde portal yürüyüş redüktörü olarak isimlendirilir. Ayrıca kule tipi vinçlerde kule dönüş ve döner arabalı vinçlerde araba dönüşleri içinde redüktörler kullanılmaktadır.
Sew Eurodrive Endüstriyel Redüktör Bölge Müdürü Erol Eken, Sew Eurodrive olarak, vinçlerde kullanılan kaldırma redüktörlerine birkaç farklı seride ürün sağladıklarını açıkladı. Eken, “En yaygın kullanılan X serisi ağır hizmet redüktörlerimizin 6.3 den 450 tahvile ve 6.8 kNm den 475 kNm ye 23 farklı büyüklükte geniş bir seçim aralığı bulunmaktadır. Kompakt uygulamalar için MC serisinde 7.1 den 112 tahvile ve 8 kNm den 65kNm ye 8 farklı gövde de, ML serisinde de çelik kaynak gövdeli 5.6 dan 315 tahvile ve 180 kNm den 680 kNm ye 5 farklı büyüklükte ürün sunmaktayız.
Özellikle demir çelik sektöründe tercih edilen DuoDrive olarak adlandırdığımız, diferansiyel girişli veya planet girişli kaldırma redüktörü diye de bilinen ürün grubumuz ise ZDS ve ZDM olarak iki tipte üretilmektedir. Standart olarak çift giriş milli üretilen ve kullanılan bu redüktörlerin her bir girişine, birbirinden bağımsız eş güç ve devirde 2 motor bağlanır. Motorlardan birinin devre dışı bırakılması veya arızalanması durumunda ilgili fren de kapalı pozisyonda tutularak, tek motor ile yarı kanca hızında vincin kaldırma kapasitesi değişmeden çalışmasına devam edilebilmektedir. Bu işin sırrı ise çift motorda örneğin 50 tahvil olan redüktörün, herhangi bir motorun devre dışı bırakılıp bağlı olduğu giriş milinin de kilitlenmesi ile 100 tahvil olarak çalışmasıdır. ZDS serimiz, çift motor ile çalışmada 50 ile 125 tahvil, tek motor ile çalışmada 100 ile 250 tahvil ve 58 kNm den 663 kNm ye 17 gövdede üretilmektedir. ZDM serimiz ise yine aynı tahvil seçeneği ile 340 kNm den 700 kNm 4 farklı gövdede üretilmektedir” dedi.
Eken, “Yürütme redüktörleri vinç kapasitelerin çok büyük olduğu durumlarda, kaldırma redüktörleri ile benzer özelliklere sahip, yüksek momentli X ve MC serisi ürünlerden kullanılmaktadır. Genellikle alışılagelmiş kullanım şekli ise motor akuple redüktör gruplarıdır. Motor akuple redüktörler projeye göre dolu mil çıkışlı veya kovan milli, tork kolu bağlantılı veya flanş bağlantılı seçilirken, motor tarafında ise termistörlü, encoderli, frenli, fren açma kollu, fren izleme modüllü olarak seçilebilmektedir. Redüktörlü motor serilerimiz R tipi, F tipi, K tipi ile farklı bağlantı şekli ve dolu mil kovan mil seçenekleri ile geniş bir yelpazede ürün seçme olanağı sunulmaktadır. Helisel dişli R tipi, ayaklı ve dolu mil bağlantı seçeneğinde tercih edilirken, kovan mil seçeneğinde F tipi tercih edilmektedir. Portal yürüyüş redüktörü olarak da genellikle helisel konik dişli K tipi redüktörler tercih edilmektedir. Günümüzde hızla gelişen teknoloji ve ihtiyaçlar, vinçlerin senkron çalışması ve hassas pozisyonlama yapması gerekliliğini ortaya çıkarmış buda servo motorlarında vinç sistemlerine dahil olma sürecini başlatmıştır. Servo vinçler önümüzdeki yıllarda daha çok karşımıza çıkacaktır” şeklinde konuştu.
