Dünya, temiz enerji dönüşümünde geri döndürülemez bir eşiği geride bırakıyor. Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) tarafından IMF, IEA, Dünya Bankası ve OECD’nin desteğiyle yayımlanan yeni rapora göre, 2024 yılında devreye alınan yeni yenilenebilir enerji projelerinin yüzde 91’i, fosil yakıtlarla kıyaslandığında daha düşük maliyetle elektrik üretiyor.
KÜRESEL REKABETİN YENİ ZEMİNİ TEMİZ ENERJİ
Güneşten rüzgara, kara kurulumlarından deniz üstü tesislere kadar birçok alanda teknolojik ilerleme, tedarik zinciri optimizasyonu ve ölçek ekonomisi; yenilenebilir kaynakların maliyetini fosil yakıtların altına çekti. 2024 verilerine göre, kWh başına elektrik üretim maliyetinde güneş enerjisi fosile kıyasla yüzde 41, deniz üstü rüzgar santralleri yüzde 53 oranında daha ucuz hale geldi. Kara rüzgarı ise en düşük maliyetli yenilenebilir kaynak olarak öne çıktı.
582 GW’LIK ARTIŞ
Geçtiğimiz yıl dünya genelinde 582 GW’lık yeni yenilenebilir enerji kapasitesi devreye alındı. Bu rakam, 2000 yılından bu yana yıllık bazda kaydedilen en yüksek kapasite artışı olarak tarihe geçti. Yalnızca bu kapasiteyle yaklaşık 57 milyar dolarlık fosil yakıt kullanımı engellendi. Bu projelerin büyük çoğunluğu, yeni kurulan fosil yakıtlı santrallere göre daha ekonomik.
“GÜNEŞ, TEMİZ BİR ÇAĞIN ÜZERİNE DOĞUYOR”
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, raporun tanıtımında yaptığı “Fırsat Anı: Temiz Enerji Çağını Hızlandırmak” başlıklı konuşmasında, temiz enerji yatırımlarının ulaştığı seviyeyi “tarihi fırsat” olarak tanımladı. 2023’te 2 trilyon dolara ulaşan temiz enerji yatırımları, fosil yakıt yatırımlarının 800 milyar dolar üzerine çıkarak dönüşümün ivmesini gözler önüne serdi.
Guterres, “Fosil yakıtlar yolun sonuna geldi. Güneş, temiz bir enerji çağının üzerine doğuyor.” sözleriyle enerji dönüşümünün yeni evresine dikkat çekti. Bugün itibarıyla yenilenebilir kaynaklar, küresel elektrik üretiminin üçte birine yakınını karşılıyor. Kurulu enerji kapasitesinde fosil ve yenilenebilir kaynaklar başa baş noktaya gelmiş durumda.
FİNANSMAN VE İŞ BİRLİĞİ ŞART
Raporda dikkat çekilen en kritik başlıklardan biri ise coğrafi eşitsizlikler. OECD ülkeleri ve Çin, dünya yenilenebilir enerji kapasitesinin yüzde 80’ini oluştururken; Afrika’nın payı yalnızca yüzde 1,5 seviyesinde. Brezilya ve Hindistan’ın toplam payı ise yüzde 10’da kalıyor. Guterres, COP30 öncesinde yaptığı çağrıda, adil bir enerji dönüşümü için finansman mekanizmalarının ve uluslararası iş birliklerinin güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
467 MİLYAR DOLARLIK FOSİL HARCAMASI ÖNLENMİŞ OLDU
IRENA Genel Direktörü Francesco La Camera da mevcut yenilenebilir kurulumlar sayesinde 2024 sonunda fosil yakıtlara harcanacak 467 milyar doların önüne geçildiğini belirtti. Yenilenebilir projelerin yalnızca maliyet avantajı değil, enerji güvenliği ve sürdürülebilirlik açısından da geleceği şekillendirdiğini ifade etti.
