6 Şubat depremlerinin ardından yapı denetim firmalarına yönelik eleştiriler dikkate alınarak yeni bir yönetmelik yayımlandı. Artyol Mühendislik AŞ. Genel Müdürü İnşaat Yüksek Mühendisi Sinan Türkkan, teknik bir makale kaleme aldı. Türkkan, makalesinde hem sektörün sorunlarına hem de yönetmelikteki kritik başlıklara dikkat çekti. Türkkan, küçük inşaatlara doğrudan anlaşma imkânı, denetim sorumluluğunun 15 yıla çıkarılması ve komşu binaların zarar görmesi durumunda getirilen yaptırımlar öne çıkarken; güçlendirme projelerinin hâlâ yeterince desteklenmemesi önemli bir eksiklik olarak vurguladı.
FOTO: Artyol Mühendislik AŞ. Genel Müdürü İnşaat Yüksek Mühendisi Sinan Türkkan
Özellikle 6 Şubat’tan sonra yapı denetim firmaları ile ilgili çok fazla eleştiriler yapıldı. Bunlarda kısmen haklılık payının olduğunu düşünüyorum. Yapılan bu eleştirileri bakanlık dikkate almış ve bazı düzenlemeler getirmiş. Bu düzenleme bazı kolaylıklar getiriyor ve belediyelere de bir miktar sorumluluk yüklemiştir.
Yapılarda müteahhit firmasının toplam inşaat alanı 500 m2 altında ise yapı denetim firmalarını Elektronik Dağıtım Sistemine girmeden doğrudan anlaşma yapmasına imkân sağlandı. Bunlar küçük bir inşaat için yapı denetim firmaları ile sorunlar yaşamasının önüne geçildi. Özellikle büyük kentlerde birbirine uzak yapı denetim ve inşaatın yeri ise yapı denetim için cazip olmamakta kuradan çıkan işi almak istememektedirler. Bu durum fazlaca zaman kaybına neden olmaktaydı.
Yeni düzenlemeyle 45 ve üzeri yapı denetim kuruluşu olan illerde yapı sahibime 2 firma seçeneği sunulacak 3 gün içinde ilk firma onaylamazsa sistem direkt 2. firmayı atayacak. Bu tabii ki önemli bir madde yapı denetim atanma süresini kısaltacaktır.
Benim çalıştığım güçlendirme işlerinde bir değişiklik yapılmamış aynı bırakılmış oysa güçlendirme inşaatlarının ruhsat aşamasında kura ile yapı denetim firmaları seçiliyor. Belirlenen yapı denetim firmaları güçlendirme işini daha önce hiç kontrol etmemiş hatta görmemiş olabiliyor. Dolayısıyla işi almak istemiyor iade ediyor. Bu durumda yeniden kura süreci başlıyor böyle olunca 20 gün, 30 gün zaman kaybına neden olmaktadır. Bir güçlendirme projemizde 7,8 yapı denetim güçlendirme inşaatının kontrolünü bilmedikleri için iade ettiler.
Çözüm önerimiz Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı yapı denetim firmalar arasında güçlendirme konusunda çalışmak isteyen yapı denetim firmaları kurs düzenleyebilir bunlara yeterli eğitim verilir. İhtisaslaşması sağlanır. Bu yapı denetim firmaları ayrı bir torbadan güçlendirme projeleri için kura çekilmesi sağlanır. Hatta hizmet bedeli bir miktar arttırılarak ticari anlamda cazip hale getirilebilirdi.
Yeni yapılan binalarda sorumluluk süresi 5 yıldan 15 yıla çıkarıldı böylece yeni yapılan bina 15 yıl içinde yıkılırsa veya hasar görürse yapı denetim firmalarının yetki belgesi iptal edilecek ve teminatına el konulacak. Bu da önemli bir sorumluluk getirmektedir.
Ayrıca İnşaat sırasında komşu yapı yıkılırsa inşaata onay veren yapı denetim firmaları yetki belgesi iptal edilip teminatına el konulacaktır. Bu da önemli bir sorumluluk özellikle bitişik nizam binalarda tedbir alınmadan yapılan kazı ve temel çalışması yanındaki binalara ciddi hasarlar vermektedir.
Bir başka konu da inşaat 3 ay içinde başlatılmazsa yapı denetim firmaları sözleşmeyi feshedebilecek. Bu madde de yapı denetim firmalarını koruyan bir madde. Atama yapıldıktan sonra aylarca ruhsat alamayan veya başka sebeplerle bekleyen inşaatlarda yapı denetim firmalarının başka iş almasının önünde engel olarak durmaktaydı.
Bu yönetmelik ile tıkanan bazı sorunlar çözülmeye çalışıldığı görülmektedir. Bu yönüyle yapılan düzenlemenin sektörü rahatlatacağı muhakkak. Ancak şu anda özellikle İstanbul’da güçlendirme ruhsatları almak için bürokratik engellerle uğraşan bürolar hiç olmazsa yapı denetim firmaları sıkıntısı rahatlatılabilirdi.
Yeni bir problemimizde 1987 yılında çıkan imar affı ile alınmış ruhsat ve iskanların geçerliliğini kaybettiğini bu binalarda güçlendirme çalışmasının yapılamayacağı yönünde. Bu konuda tam bir bilgi alınamamakla birlikte bu uygulamaya geçerse büyük hak kayıplarının olacağını şimdiden söylemek zor olmasa gerek.
Geneline baktığımızda elimizdeki yapı stokunun önemli bir bölümü depreme dayanıklı olmadığı yönünde bu konuda herkes fikir birliği içindeyse bizim tüm konsantrasyonumuzun bu sorunu çözmek üzerine olması gerekirken konuya hiçbir katkısı olmayan tali sebeplerden dolayı dayanıksız yapılardan kurtulamıyoruz. Kendi imkânlarıyla da çözmek isteyene işi hızlandırmak için katkı vermiyoruz. Bu durum üzerinde düşünülmesi gereken bir konu.
Umarım defalarca anlattığımız ve yazdığımız bu sorular çözmesi gereken kişi ve kurumlara ulaşır.
Artyol Mühendislik hakkında daha fazla bilgi almak için; http://artyol.com/ adresini ziyaret edebilirsiniz.