Mental Design Works (MDW) kurucularından Mimar Salih Çıkman, mimari tasarımda sıklıkla göz ardı edilen ancak yapı yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bir kavrama dikkat çekiyor: bina içi trafik. Çıkman’a göre bir yapının estetik başarısı, cephe tasarımı veya malzeme seçimi kadar, kullanıcıların mekân içinde nasıl hareket ettiğine bağlı. İnsan ve araç sirkülasyonunun güvenli, konforlu ve akıcı biçimde tasarlanması hem mimari kimliğin hem de kullanıcı deneyiminin temelini oluşturuyor.
FOTO: Mental Design Works (MDW) Kurucularından Mimar Salih Çıkman
Bir yapının işlevselliğini belirleyen en önemli unsurlardan biri, kullanıcıların mekân içinde nasıl hareket ettiğidir. “Bina içi trafik” olarak adlandırabileceğimiz bu kavram çoğu zaman kullanıcının farkına varmadan işler. Ancak mimar açısından bu görünmeyen akış, yapının mekân kimliğinin oluşmasında, kullanıcı deneyiminin zenginleşmesinde ve yapının yaşam kalitesinin belirlenmesinde en dinamik öğesidir.
Bir yapının işlevsel başarısı yalnızca cephe estetiği veya strüktürel çözümle değil, kullanıcıların ve araçların bina içinde nasıl hareket ettiğiyle ölçülür. "İç mekân dolaşımı, kullanıcının mekanla kurduğu ilk iletişimdir." Bu cümle, bina içi trafiğin tasarım sürecindeki merkezi rolünü özetler. Yapının sirkülasyon hattı planlama aşamasının omurga işlevini görür.
Yapılardaki sirkülasyonda insan trafiği genellikle yatay ve düşey sirkülasyon elemanları ile (koridor, merdiven, asansör, rampalar) çözülürken, araç trafiği ise servis girişleri, otopark rampaları, yükleme boşlukları ve güvenlik kontrol alanlarını içerir.
Sirkülasyon hattının oluşmasında fonksiyonel ayrım, en temel planlama kriteridir. Örneğin bir alışveriş merkezinde ziyaretçi akışı, ana girişten en çok tercih edilen mağazalara kadar yönlendirilirken, bir hastanede ambulans girişinin, yaya ana girişinden tamamen bağımsız planlanması hem güvenlik hem de akış verimliliği açısından zorunludur.