Yirmi yılı aşkın bir süredir makina otomasyonu konusunda gerek temsilcilikler gerekse özel çözümleri ile müşterilerine hizmet sunan Unitek, yılların birikimini şimdi robotik otomasyon konusundaki çalışmaları ile yeni bir boyuta taşıyor. 2017 yılında Yukarı Dudullu Organize Sanayi Bölgesi İMES sanayi sitesindeki yeni yerine taşınan şirket, üretim, montaj ve test olanaklarına kavuşmasından sonra tasarım, prototipleme ve montaj faaliyetlerini kendi bünyesinde gerçekleştirerek etkinliğini arttırıyor.
Unitek Genel Müdürü Orkun Adalılar, "2021 yılında Universal Robot sertifikalı sistem entegratörü (CSI) olan şirket, işbirlikçi robotlar konusunda çok farklı çözümler geliştirmiş, bunun yanı sıra KUKA endüstriyel robotlarda da başarılı işlere imza atarak müşterilerine verimlilik, hız ve kalite avantajları sağlamıştır. Sahip olunan elektronik ve mekanik tasarım geliştirme, test ve simülasyon yazılımları, hızlı prototipleme yetenekleri ile tasarlanan sistemlerin etkinliğinin, daha geliştirme aşamasından itibaren kontrol altına alınması ve sürprizler yer bırakılmaması şirketin fark yaratmak için kullandığı en büyük kozu durumundadır. İnsan kaynağının öneminin bilincinde olarak bünyesindeki, mekanik ve elektronik tasarım, yazılım geliştirme yeteneklerine güvenen, bu yeteneklerin geliştirilmesi için yatırımdan kaçınmayan, bunun yanı sıra konusunda profesyonel bir tedarikçi ağı ekosistemi içinde yer alarak en uygun çözümleri kovalayan dinamik bir yapı korunmaya çalışmaktadır." dedi.
Sunduğunuz robotik çözümler hakkında bilgi verir misiniz? Hangi uygulamalar için ne tür robot çözümlerini müşterilerinizle buluşturuyorsunuz?
Şirket sektör ayrımından ziyade farklı sektörlerde, farklı bakış açıları yaratarak; çözüm üretme ve sorun çözme odaklı olarak çalışmayı, standart geleneksel çözümlere tercih etse de özellikle son dönemde geliştirilen ve yapay zeka odaklı karışık palet bozma, esnek ve modüler paketleme ve paletleme konularında daha ağırlıklı olarak çalışmakta ve özellikle farklı tip ürünlerle küçük miktarlı üretimler yapan ve esneklik talebi olan müşterileri hedeflemektedir. Zaten 4-6 Ekim 2022 de düzenlenen Robot Yatırımları zirvesinde de buna yönelik çözümlerini paylaşma kararı almıştır. Unitek her ne kadar kendi görüntü işleme yazılımını üretecek yeterlilikte olsa da özellikle yapay zeka tabanlı görüntü işleme gibi konularda profesyonel iş birliklerine gitmiş ve Robominds Türkiye çözüm ortağı olmuştur. Benzer şekilde tezgah besleme, mobil ve modüler paletleme konularında EasyRobotics ile iş birliğine giden Unitek, bunu Native Robotics yazılımı ile desteklemektedir. Bu çözüm ortaklıklarını arttırarak devam ettirmeyi hedefleyen Unitek, bir yandan teknoloji üretirken bir yandan da var olanı kullanmak suretiyle en optimum şekilde müşterilerine fayda sağlamak arzusundadır.
Robot Otomasyon projelerinin olmazsa olmaz adımları nelerdir? Entegratör ve yatırımcı nasıl bir iş birliği içinde olmalıdır?
Robotlu otomasyon uygulaması daha ilk yatırım kararından itibaren çok dikkatle yönetilmesi gereken bir süreçtir. Özellikle maliyetler hesaba katıldığında, sistemin şu ya da bu nedenle beklenen performans düzeyine ulaşamaması ciddi sonuçlar yaratacaktır. Genelde karşılaşılan sorunların asıl nedeni yanlış robot seçiminden ziyade robotun etkin çalışmasına engel olan standart dışı ürün / yarı ürünler, etkin olmayan besleme / taşıma sistemleri, tutucular, mekanik, elektronik sistemlerin uyumsuzluğu, sensör, kamera gibi sistemin duyu organlarının yetersizliği olmaktadır. İşte tam bu noktada doğru bir entegratörle çalışmanın önemi ortaya çıkmaktadır. Çünkü bütün bu sistemleri bir bütün olarak en doğru şekilde bir araya getirmek sistem entegratörünün sorumluluğundadır.
Maalesef ülkemiz koşullarında robotlu sistem yatırımı için ilk yatırım maliyeti en önemli kriterdir ve kararı doğrudan etkilemektedir. Ancak unutulmamalıdır ki işletme maliyeti (running cost), kalitesizlik maliyeti (fire, kalite dönüş maliyetleri), bakım onarım giderleri, enerji giderleri, işçi sağlığı ve iş güvenliğine yönelik riskler, stabil olmayan kalite, verimsizlik, insan doğasından kaynaklanan tekrarlanabilirlik problemleri dikkatle değerlendirilmesi gereken unsurlardır. Bu unsurların hem yatırım kararı alınması hem de alternatif projelerin değerlendirilmesinde gözden kaçırılmaması gereklidir. Sistemden beklentileri kompleksiteyi en aza indirecek basit ve etkin tasarımlarla oluşturmak, sapmaları öngörerek bunlara gereken reaksiyonları sistemin dışarıdan müdahaleye ihtiyacı olmadan kendisinin çözümlemesini sağlamak, tüm bunları yaparken esnek ve modüler yapıyı koruyarak zaman içindeki değişikliklere karşı sistemi güncel tutabilmek entegratörün becerisini ortaya koyacaktır. Tabi ki entegratör bunları şapkadan tavşan çıkarır gibi yapamaz. Daha ilk görüşmeden itibaren hem müşteri hem de entegratörün birlikte oluşturdukları ekibin bir sistematik dahilinde projeyi ele alıp yerleşim düzeninden başlayarak, proje beklentilerini, çalışılacak malzeme / ürün / yarı ürünün tüm detaylarını, olası riskleri saptamaları, verimlilik ve kalite kriterlerini, esneklik gereken yerleri son derece titiz bir şekilde ve dokümante ederek çalışması, sonuca giden doğru yola girmeyi garanti edecektir. Unitek olarak robot yatırımcılarımıza hep önerdik, önermeye devam edeceğiz. Eğer çok standart bir çözüme yatırım yapmıyorsanız, büyük yatırımlar ve büyük maliyetlerle girdiğiniz bu işte görece çok daha küçük projelendirme, test / simüle etme, prototipleme maliyetlerinden kaçmayınız. Elimizdeki olanaklar yazılımsal olarak ve prototipleme ile tasarlanacak sistemlerin nasıl davranacakları hakkında önemli bilgiler vermektedir. Ancak unutulmamalıdır ki mühendisliğin de bir bedeli vardır. Yatırımlarınızı planlarken bunu da göz önüne almanız projelerinizde sürprizlerle karşılaşma ihtimalinizi en aza indirmenize yardımcı olacaktır.
İlk kez robot yatırımı yapacak şirketler önerileriz ve doğru entegratör seçiminin önemi konusundaki düşünceleriniz?
Özellikle ilk kez robot yatırımı yapacak firmalar öncelikle ihtiyaçlarını çok net saptamak zorundalar, robot yatırımı ile elde edilmek istenen sonuçlar, varılmak istenen hedefler nelerdir bunların çok iyi belirlenmesi gerekir. Bu noktada şunu da belirtmekte fayda var; firma bu konularda çalışacak yetkin bir organizasyona sahip değil ise bu konuda profesyonel bir destek sağlanabilir. Bu destek dışarıdan bağımsız bir danışman kuruluşla yapılabileceği gibi bir entegratör tarafından da sağlanabilir. Eğer mevcutta otomasyona geçirilmesi gereken bir sistem varsa bu sistemin acımasızca eleştirilip, idealde olması gerekene odaklanırken gereksiz, verimsiz anlamsız operasyonların otomasyona kopyalanması kesinlikle engellenmelidir. Örneğin bir önceki operasyondaki kalitesizlik nedeni ile yaratılmış bir kontrol işlemini otomasyonlu sisteme aynen aktararak pahalı bir kameraya boşuna para harcıyor olabilirsiniz. Bunun yerine önceki operasyona dönüp bu işlemi engellediğinizde gereksiz bir yatırımdan kurtulur otomasyonun yükünü azaltmış olursunuz. Robotlu bir sistem için ayrılacak yer planlanırken, bu sistemin üretim sistemine nasıl entegre edileceği, robotlu sistemin girdi ve çıktılarının, performans kriterlerinin neler olduğu ve fiziksel akışın nasıl olduğu çok iyi bir şekilde tanımlanmalıdır.
Unutmayın; doğru tasarım doğru uygulamanın ilk adımdır onun da ilk adımı tasarım kriterlerinin doğru belirlenmiş olmasıdır.
Bundan sonra yapmanız gereken entegratör adayınızın operasyonunuza tam olarak hakim olabilmesi için açık ve net olmanızdır. Daha işin başında, saha ziyaretleri sonrası görüşmelerde entegratör adayının her detaya en az sizin kadar hakim olduğunu hissetmiyorsanız, olası riskleri (hatta sizin fark edemedikleriniz bile) ortaya çıkar(a)mıyorsa, o adayı yol yakınken elemenizde fayda olacaktır. Tasarım ortaya çıktıktan sonra Design FMEA, Risk değerlendirmesi ve benzer prosedürlerin çok etkin bir şekilde işletildiğinden emin olmanız ve bu sürece etkin katılımınız çok önemlidir. Zaten entegratör adayınız bu süreçlerle hiç ilgilenmeden doğrudan ön kabul, kesin kabul tarihleri üzerinde duruyorsa kafanızda soru işareti belirmelidir. Pek çok satın alan garanti süresi ve servis kalitesi üzerinde durur. Çok haklı bir yaklaşımdır ama şunu da gözden kaçırmamak gerekir; en iyi sistem hiç durmayan sistem, en iyi servis alınmasına gerek olmayan servistir. İyi bir sistem mutlak olarak çok kuvvetli bir dokümantasyonla desteklenmelidir. Kullanıcı, bakımcı el kitaplarından, yedek parça kataloglarına, devre şemalarından, hata giderme belgelerine kadar tam bir dokümantasyonlar bütünü olmalıdır. Bunu da şartnamelerinize yazmayı unutmayınız.
Bize örnek bir projenizi paylaşır mısınız? Müşteriden size nasıl bir talep geldi? Hangi ihtiyacına istinaden sizden çözüm sunmanız beklendi? Nasıl bir çözüm uygulandı?
Bu soruya yanıt olarak en son uyguladığımız projeden bahsetmek isterim. Bir lojistik merkezinde tedarikçilerden gelen parçaların direk fabrikalardaki montaj hatlarındaki kullanım istasyonlarına gönderilecek şekilde KLT adı verilen kutulara istenen miktarlarda konulması ve bu KLT’lerin de iki farklı robotik ‘sorting’ hücresine verilen iş emri uyarınca aktarılmasıydı. Bu işin en kritik operasyonlarından biri tedarikçilerden gelen ve farklı boyutlardaki karton kutuların bir palet bozma istasyonunda robotik olarak alınması ve akıllı bir konveyör vasıtasıyla uygun KLT hazırlama istasyonlarına gönderilmesiydi. Karışık palet bozma olarak tanımlanan bu işlem yapay zeka ile çalışan bir 3 Boyutlu kamera ve kendi tasarımımız olan vakumlu bir tutucu ile başarıldı. Sistemde çalışan çok farklı boyutlardaki KLT’lerin doğru ‘sorting’ hücrelerine hatasız olarak gönderilmesi çeşitli barkod okuyucular ve yönlendiricilerle sağlandı. Robotik ‘sorting’ hücrelerinde yine kendi tasarımımız olan robot uç elemanlarının farklı boyut ve ağırlıklardaki KLT’leri aynı hassasiyetle ilgili adreslere transfer etmeleri sağlandı.
Unitek bünyesinde geliştirilen esnek ve güçlü bir yazılım müşterinin değişen üretim ihtiyaçları nedeniyle oluşan acil durumlara ve sistemdeki her parametreyi kolayca değiştirebilmesine yardımcı oldu. Yine bu yazılım sistemin tüm performans değerlerini müşteriye anlık ve geçmişe yönelik olarak raporlamakta ve sistem etkinliği anlık takip edilebilmektedir. Bu sistem sayesinde çok fazla elemanla ve yoğun bir forklift / transpalet trafiği ile yönetilebilecek bir işi son derece etkin ve tasarruflu bir şekilde yönetirken şirketin diğer lojistik yazılımları ile tam bir entegrasyonunu da sağlamayı başardık. Şüphesiz ki projenin hayata geçmesinde ne istediğini çok iyi bilen ve tüm proje boyunca desteğini hissettiğimiz müşterimizin de hakkını vermemiz gerekir. Onların bu yaklaşımı olmadan böyle başarılı bir iş ortaya çıkmazdı.
4-6 Ekim tarihleri arasında düzenlenecek Robot Yatırımları Zirvesi ve Sergisi’nde ne tür çözümler sergileyeceksiniz? Zirve’ye nasıl hazırlandınız? Zirveden beklentileriniz nelerdir?
Bu Zirve’de bir yapay zeka tabanlı görüntü işleme uygulaması, bir esnek ve modüler paketleme paletleme çözümleri ve yazılımını, ayrıca bir kutu açma ve paketleme çözümünü ziyaretçilerimizle paylaşıyor olacağız. Ana tema olarak, işbirlikçi robotlarla geliştirilen ve esnekliği yüksek modüler çözümlerimizden örnekler sergilemek istedik. Özellikle ilk kez robot yatırımı yapacakların robotları yüksek koruma bariyerleri ardında sadece öğrendiği tek işi yapan makinalar olarak görmesini istemiyoruz. Günümüzde robotlar da operatörler gibi yer değiştirebilen, insanlarla birlikte çalışabilen, çabuk öğrenip farklı işlere uyum sağlayabilen, dünkü robotlara göre daha esnek yapıdalar. Bu özellikleri ile iyi bir sistem tasarımı ile, çeşitliliği yüksek daha küçük miktarlarda yapılan üretimlerde çok verimli ve etkin olabiliyorlar. Bunu canlı örnekleri ile sunmak ve geri bildirimleri almak istedik. Bu Zirve’den en önemli beklentimiz daha fazla potansiyel robot yatırımcısına ulaşarak tecrübe ve deneyimlerimizi onlarla paylaşmak olacak. Projenin durumuna göre biz de projelerine talip olabiliriz ama olmasak bile robot yatırımı bilincinin yerleşmesi, tüm sektör paydaşlarının yararına, tüm ülkenin yararına olacaktır diye düşünüyoruz.
