FOTO: YLD Yıldırım Mühendislik Yönetim Kurulu Başkanı ve Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Yönetim Kurulu Danışmanı Suat Yıldırım,
YLD Yıldırım Mühendislik Yönetim Kurulu Başkanı ve Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Yönetim Kurulu Danışmanı Suat Yıldırım, yapı güvenliği açısından güçlendirmenin kaçınılmaz bir müdahale olduğunu vurguladı. Özellikle konutlar başta olmak üzere çok sayıda yapının risk altında olduğunu belirten Yıldırım, "İsteyen vatandaşın bile önünde finansal ve bürokratik engeller var. Bu durum acil çözüm bekliyor" dedi.
Yıldırım, teknik açıdan ise mevcut yönetmeliğin revize edilmesi gerektiğini ve yapıları mutlaka yeni bina standardına ulaştırmak yerine, göçmeyi engelleyecek seviyede performans sağlamanın daha uygulanabilir olabileceğini savundu.
Güçlendirme çalışmalarının yaygınlaşması için devletin, yerel yönetimlerin ve teknik kadroların birlikte hareket etmesi gerektiğini vurgulayan Yıldırım, “Bu konu bir tercih değil, zorunluluktur” ifadelerini kullandı.
Türkiye’de mevcut yapı stoğunun durumu göz önüne alındığında, güçlendirme uygulamalarında en çok karşılaşılan sorunlar nelerdir? Hangi tip yapılar öncelikli olarak güçlendirme gerektiriyor?
Türkiye’de kamu yapıları kısım kısım güçlendirilmektedir. Örnek olarak İstanbul devlet okullarının 1500 kadarı IPKB tarafından güçlendirildi veya yeniden yapıldı. Özel sektörde de bu konuda bir farkındalık oluştuğunu görüyoruz son yıllarda. Endüstriyel tesisler birer birer yapılarını güçlendiriyorlar. Ancak bu konuda en büyük eksik vatandaşın kullandığı konut yapılarında görülüyor. Öncelikle finans eksikliği, bu konuda herhangi bir teşvik, uzun vadeli kredi imkanı olmadığı için vatandaş güçlendirme yapma istese de maddi imkanı sağlayamıyor. Maddi imkanı olanlar da çoklu hissedarlık sebebi ile bir araya gelip güçlendirme kararı alamıyor. Bu konular aşılır ise karşımıza teknik problemler çıkıyor. Yap-sat tarzı veya vatandaşın kendi imkanları ile yaptıkları konutlarda çok ciddi taşıyıcı sistem malzeme zayıflığı, bakım zaafiyeti gibi sebeplerden güçlendirme oldukça zorlaşıyor ve maliyeti artıyor. Hangi tip yapıdan önce hangi yapılar öncelikli güçlendirilmeli olmalı aslında soru. Deprem sonrası kullanımı zorunlu olan önemli binalar; okullar, hastaneler, itfaiyeler, emniyet ve güvenlik unsuru olan binalar, ulaşım yapıları, gıda ve su depoları vb. öncelikli olmak üzere ana cadde üzeri olan binaların da güçlendirilmesi önemlidir. Depremlerde ana caddelerin yıkılan binalar sebebi ile kapanması çok ciddi bir erişim problemi yaratmaktadır.
YLD Yıldırım Mühendislik olarak gerçekleştirdiğiniz güçlendirme projelerinde hangi yöntemleri tercih ediyorsunuz? Karar verirken hangi kriterleri esas alıyorsunuz?
Biz YLD olarak yapıların boşaltılmadan güçlendirilmesi konusunda uzmanlaştık. Dolayısı ile öncelik kriterimiz yapı kullanılır iken güçlendirilmesini sağlamaktır. Bu sebep ile özellikle sönümleyici gibi yenilikçi yöntemleri tercih ediyoruz.
Deprem riski altındaki bölgelerde güçlendirme çalışmalarının yaygınlaşması için sizce hangi adımlar atılmalı? Mevzuat, teşvik ya da kamu bilinci açısından neler eksik?
Birinci soruda izah etmeye çalıştığım problemlerin çözümü için öncelikle yasa ve yönetmeliklerde güçlendirmenin önündeki engellerin kaldırılması ve mevzuatın basitleştirilmesi gerekiyor. Halihazırda güçlendirme iznine başvuran şahıslara binalarında güçlendirme dışında mevcut tüm mevzuatlara uygun hale getirilmeye çalışılıyor. Bunların her biri elbette önemli konular, engelli yönetmeliği, yangın yönetmeliği, ısı yönetmeliği vb. ama öncelik deprem güçlendirme olmalı. Diğer gerekçeler ile yapının güçlendirilmesi ertelenmemeli. Yapı öncelikle güçlendirilmeli. Sonrasında diğer eksikler için kurumlar çeşitli teşvik yolları ile eksiklerin giderilmesi sağlanabilir.
Belediyeler güçlendirme izni vermek için bir direnç oluşuyor. Bunun da ana kaynağı teknik ekiplerin güçlendirme konusunda yeterli bilgiye sahip olmamalıdır. Belediyeler teknik ekiplerini bu konularda yetiştirmelidir. Yetiştiremiyor ise müşavir, danışman kullanmalıdır.
Devlet ve belediyeler güçlendirme yapmak isteyen şahıslara mutlaka maddi destek sağlamalıdır. KDV desteği, uzun vadeli kredi desteği ve kısmi de olsa bir miktar hibe desteği şarttır. Ayrıca örneğin ana cadde kenarlarındaki yapıların güçlendirilmesi vatandaş isteğine bırakılmamalıdır.
Teknik bakımdan ise daha ayrıntılı bir güçlendirme yönetmeliğine ihtiyacımız var. Şu anki yönetmelik mevcut yapıları yeni yapı performansına çıkarmaya çalıştığı için maliyetleri yükseltmekte ve süreçler uzamaktadır. Yapıları yeni yapı performansına çıkaramasak da göçmesini önleyecek performansa çıkartılmasına imkan sağlayacak değişiklikler düşünülmelidir.