Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) Proje Finansmanı Program Sorumlusu Eyüp Mutyaba’ya göre, güneş fotovoltaiklerinin (PV) pil depolama sistemleriyle (BESS) birleşimi artık deneysel bir eklenti değil, gelişmekte olan ülkelerin enerji geleceğini şekillendiren temel unsur haline geldi.
2010’dan bu yana %93 düşen pil fiyatları, 2024 itibarıyla kamu ölçeğindeki sistemlerde kWh başına 192 ABD dolarına kadar gerileyerek, “güneşin sadece gündüz çalışan bir enerji kaynağı olduğu” algısını kırdı. Bugün PV-BESS santralleri, dizel santrallerin yerini alabilen, termik tepe santrallerini erteleyen ve zayıf şebekelere esneklik kazandıran güvenilir bir kapasite kaynağı olarak görülüyor.
FİYATLAR DÜŞERKEN ERİŞİM ARTIYOR
Çin’in arz fazlası ve küresel rekabet sayesinde PV modül fiyatları 2024 sonunda Watt başına 0,09 ABD dolarına kadar indi. Pil paketlerindeki hızlı fiyat düşüşü ve yeni kimyasallar (örneğin lityum demir fosfat, sodyum iyon) güneş + depolama ekonomisini daha da cazip hale getiriyor. Analistler, ölçek büyüdükçe LCOE’nin (denge maliyeti) daha da düşeceğini ve bu teknolojilerin sadece şehir şebekelerinde değil, ikincil bölgelerde ve mini şebekelerde de rekabetçi olacağını öngörüyor.
DİJİTALLEŞME OYUN DEĞİŞTİRİYOR
Yapay zeka destekli optimizasyon, tahmine dayalı şarj döngüleri ve öngörücü bakım gibi dijital çözümler, hem yatırımcı güvenini artırıyor hem de kapasite kullanımını verimli hale getiriyor. Veri merkezlerinden şarj istasyonlarına kadar geniş bir kullanım alanı bulunan BESS, hem işletme sürekliliği hem de şebeke hizmetlerinden gelir elde etme fırsatı sunuyor.
MİNİ ŞEBEKELERLE ELEKTRİK ERİŞİMİ
Konteyner tipi PV-BESS sistemleri üzerine kurulu mini şebekeler, Afrika’da elektriğe erişim sorununu dönüştürüyor. Dünya Bankası’nın projeksiyonuna göre, hibrit sistemler standart hale gelirse, 2030’a kadar sadece Afrika’da 380 milyon kişiye modern elektrik sağlanabilecek. Nijerya ve Kenya’daki örneklerde, akşam ticari yükleri için boyutlandırılan aküler, dizel kullanımını %85 azaltarak mağaza açılış sürelerini uzattı, tarımsal işletmelere yeni güç sağladı.
YAYGINLAŞMANIN ÖNÜNDEKİ ENGELLER
Ancak bu dönüşüm yolculuğu şu zorlukları barındırıyor:
- Lityum pillerin yaşam döngüsü ve geri dönüşüm çerçevesinin olmaması,
- Uygun fiyatlı sermaye ve krediye erişimde sıkıntılar,
- İthalat bağımlılığı nedeniyle döviz oynaklığı,
- Depolama lisanslama ve tarife tasarımında düzenleyici boşluklar.
ENERJİDE YENİ OMURGA
Bugün artık PV-BESS, sadece geçici bir çözüm değil. Dijitalleşme, yeni kimyalar ve ölçek ekonomisiyle birlikte bu teknoloji, gelişmekte olan ülkelerin dayanıklı, esnek ve sürdürülebilir enerji geleceğinin omurgası olmaya aday.
