Röportaj: Bikem Ögünç Demir
Akıllı LPG tüp üretimi yapan EVAS A.Ş. yapay zeka ve robotik sistemlerden faydalanarak maliyetlerini minimize ederken, maksimum fayda sağlıyor. EVAS A.Ş Tesis Geliştirme ve Bakım Müdürü Sertaç Özbekrem ile üretim hattındaki robot yatırımlarını konuştuk.
Sizi tanıyabilir miyiz? Akademik kariyerinizden ve profesyonel iş geçmişinizden bahsedebilir misiniz?
2003 yılında Yıldız teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği bölümünden mezun oldum. 2005 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Executive MBA programını bitirdim. 2006-2007 yıllarında İzmir Aliağa’da Mega Yağ Fabrikası’nda Üretim Mühendisi olarak çalışmaya başladım. 2007-2012 yılları arasında da İstanbul Topkapı’da Atlı Zincir İğne ve Makine Sanayii A.Ş. firmasında Üretim Mühendisi ve Üretim Şefi görevlerinde bulundum. 2012-2019 yıllarında ise, Arçelik A.Ş. Çamaşır Makinası Fabrikası Kıdemli Bakım Mühendisi ve son 4 yılında da Bakım Müdürü olarak çalıştım. 2019 yılından bu yana da EVAS A.Ş. bünyesinde Yatırımlar, Tesis Geliştirme ve Bakım Müdürü olarak görev yapıyorum.
Firmanızın yapılanmasını ve yakın dönem iş gündemini anlatır mısınız?
SHV bünyesinde İpragaz’ın grup şirketlerinden biri olarak faaliyetlerini sürdüren EVAS A.Ş., 1963 yılında kuruldu. Dünyanın en büyük LPG tüp üreticilerinden bir tanesi olarak uluslararası standartlarda akıllı LPG tüp üretimini yapıyor. EVAS, müşterilerin beklentileri ve pazar gerçekleri doğrultusunda yaptığı üretimini Pendik Kurtköy'de EVAS MASS ve EVAS Butik Fabrikaları ile Ankara'da bulunan EVAS Ankara tesislerinde gerçekleştiriyor. Üretiminin yüzde 96’sını da dünyanın dört bir yanında 80 ülkeye ihraç ediyor.
Robot yatırımı yapmaya nasıl karar verdiniz? Bu ihtiyaç nasıl doğdu?
Günümüzün gelişen iş yaşamında rekabet edebilmek, kaliteli üretim yapabilmek, elde edilen kalitenin sürdürülebilir olmasını sağlamak, iş sağlığı ve güvenliği, ergonomi, verimli çalışmak gibi unsurların önemi her geçen gün artıyor. Bu unsurlardaki, gelişimi hızlandırmak adına firma olarak atabileceğimiz en iyi adımın robotik sistemlerin üretim hatlarımıza entegrasyonu olduğuna karar verdik. Bu çerçevede de çalışmalarımıza başladık.
Robotlu üretime geçiş iş süreçlerinizi, üretim hattınızı ve tabi verimliliğinizi nasıl etkiledi?
Robotlu üretimin özellikle kalite ve zaman noktasında çok önemli katkıları oldu. Bunlara kısaca değinmek gerekirse; değişkenlik azaldığı için üretim programını yapmak kolaylaştı. Bunun yanında insana bağlı kalite problemleri azaldı, kalite ve sürdürülebilirlik arttı. Ürün başına adam/saat ve hammadde tüketimi azaldı. Tüm bunların da üretim ve verimlilik noktasında bize önemli katkılar sağladığını söyleyebiliriz.
Yatırım yaptığınız robot uygulamaları hakkında bilgi verir misiniz? Üretimin hangi hattında, toplam kaç adet robot kullanıyorsunuz?
Yatırım öncesi robotik sistem entegratörünüzden/robot firmanızdan ne şekilde bir fizibilite çalışması aldınız? Size göre entegratör seçimi, doğru entegratör ile çalışmak ne kadar önem taşıyor?
Entegratör firma, öncelikle çalışma alanının fizibilitesini yaparak kullanılacak en uygun maliyetli robotun seçimi konusunda bize yardımcı oldu. Sonrasında satın aldığımız robotu referans alarak, yeni robot ve halihazırda bulunan makinalarımızı en verimli ve en düşük devir süresi ile çalışmamızı sağlayacak şekilde 3D simülasyon programlarını kullanarak dizayn etti. Böylece minimum maliyet ve maksimum fayda konusunda optimum noktayı bulmamızı sağladı. Maliyetin minimum ve faydanın maksimum olabilmesi için benzer konularda proje yapmış tecrübeli olan entegratörler ile çalışmanın çok önemli olduğuna inanıyoruz.
Sektörünüz açısından ele aldığınızda, robotların kullanımı ve önemi hakkında neler söylemek istersiniz?
Tüp üretimi esnasında disk halinden bitmiş ürün olana kadar her proseste, ürünün prosesler arasında transferi gerekiyor. Günlük 12.500 tüp üretilen bir üretim alanında bu transferler, haliyle çalışanlar üzerinde ciddi ergonomik zorlanmalara sebep olabiliyor. Dolayısıyla çok fazla ürün çeşidinin olduğu tüp üretiminde; yapay zeka ve robotik sistemler kullanılması çok önemli faydalar sağlayabiliyor. Örneğin; üretim sisteminin otomatik olarak ürüne göre adaptasyonu sağlanıp kalite sürdürülebilir hale gelebilir, set up süreleri minimuma indirilebilir, insana bağımlılık ve değişkenlik azaltılabilir, çalışanlar aksiyon alanından uzaklaştırılarak, ISG riskleri azaltılabilir.
Önümüzdeki süreçte robot yatırımlarına devam etmeyi planlıyor musunuz?
Şirket olarak, şu an kullandığımız robotların üretimde verimlilik ve kalitenin artırılması noktasında önemli katkılarını görüyoruz. Bu nedenle de sürdürülebilir kalite, maliyetlerin azaltılması, ergonomik problemlerin azaltılması, daha hızlı ve ISG risklerinin minimuma indirilmesi gibi süreçlere sahip olabilmek için robot yatırımlarımıza bundan sonra da devam etmeyi planlıyoruz.
Robotların insanların, çalışanların yerini alacağı, bazı mesleklerin yapay zeka ile birlikte ortadan kalkacağı gibi konular çağımızın güncel senaryoları. Sizin bu konudaki görüşleriniz nelerdir?
Günümüzde gelişen teknoloji hayatın tüm alanlarında değişimi de zorunlu hale getiriyor. Küresel rekabette var olabilmek için şirketlerin hatta sektörlerin kendilerini dönüşüme entegre etmeleri kaçınılmaz olmalı. Bunun yanında özellikle pandemi sürecinde teknoloji ve dijitalleşmenin önemini de çok yakından deneyimledik. Bu alana yatırım yapan şirketlerin nasıl fark yarattıklarına şahit olduk.
Dolayısıyla önümüzdeki süreçte; yapay zeka ve robotik sistemlerdeki gelişmeler ile bazı mesleklerde insanların yerini bu tip yüksek teknoloji sistemlerin alacak olması kaçınılmazdır. Yani değişim kaçınılmazdır. Fakat şu bir gerçek ki; bu değişim insan oğlunun kendisini farklı yönlerde geliştirmesini ve bu sistemlere hükmetmesini gerektirecektir. İnsan proseslerden tam olarak çıkmayacak ama daha katma değerli katkılarda bulanabilecek şekilde çalışmaya devam edecektir.
Yaptığınız robot yatırımı çalışanlarınızda nasıl bir etki yarattı?
Elbette ilk başlarda bir tedirginliğin olması gayet normal. Buna, biraz da ilk başlardaki bilinmezliğin yarattığı bir tedirginlik diyebiliriz. Fakat zaman içinde robotlarla çalışmaya başlayınca iş yüklerinin azaldığını, karşılaştıkları kalite problemlerinin ve sorumluluklarının azaldığını gördüler. Robotik sistemlerle birlikte çalışmanın kendileri için ne kadar avantajlı olduğunu fark ettiler. Aynı zamanda bu yeni sistemleri öğrenerek kendilerini de geliştirme fırsatı elde etmiş oldular.
Sanayinin dijital dönüşümü vizyonunuz nedir? Varsa pilot uygulamalarınızdan bahseder misiniz?
EVAS olarak, şu anda SAP sisteminin MII modülünün entegrasyonu ile üretim alanında proses takibinin gerçekleştirmesi çalışmasını yapıyoruz. Burada elde edeceğimiz “big data”yı kullanılarak bir sonraki benzer üretimde karşılaşılacak hataları en aza indirmeye çalışıyoruz. Yine başka bir entegratör firmayla sahada kullandığımız kamera sistemini kullanarak çalışanlarımızın anlık ergonomik hareketlerini gözlemliyor ve elde edilen datayı kullanarak ergonomik açıdan riskli proseslerimizi belirleyip buralarda aksiyon alıyoruz. Yine bu görüntü işleme sistemi ile İSG anlamında, riskli bölgeleri işaretleyerek buralarda meydana gelen hareket ihlallerini anlık olarak ilgililere bildirebiliyoruz. 2023 yılı içinde elde etmeye başlayacağımız big data ile kestirimci bakım çalışmalarına başlayarak verimliliğimizi arttıracağız. 2022 yılında yaptığımız enerji analizörü takip sistemi ile enerji tüketim alışkanlarımızı belirleyip tüketimin fazla olduğu yerlere yönelik aksiyonlar alacağız.
Endüstri 4.0 ve tabi yapay zeka genel olarak sektörünüzde ne gibi değişimler yarattı ya da yaratacak?
Sektörümüzde yapay zeka ve robotik sistem kullanımı oldukça yeni bir öngörüdür. Sektör olarak, bu konunun başında olduğumuzu düşünüyorum. Ancak yeni teknolojilerin kullanımıyla daha kaliteli, daha az maliyetli, daha verimli, minimum İSG riskleri barındıran ve daha çevre dostu üretim yapma şansına sahip olacağız. Özellikle çalışanlarımızın yeni sisteme entegrasyonu ile daha katma değerli işler yapmalarını sağlayacağız. Bu değişime ayak uydurmak şirketlerin geleceği açısından ve varlıklarını sürdürebilmeleri açısından elzemdir. Rekabetin bu kadar yoğun yaşandığı bir ortamda bu teknolojileri yok saymak artık mümkün değildir.
2023 hedefleriniz ve eklemek istedikleriniz neler?
EVAS olarak önümüzdeki süreçte robot yatırımlarımızı artırarak, üretime devam ettirmeyi hedefliyoruz. Çünkü, teknolojinin bu kadar hızlı ilerlediği bir gelecekte var olabilmenin ancak teknolojik gelişime ayak uydurmakla mümkün olabileceğine inanıyoruz. Biz de gelecekte yer alabilmek için şimdiden bu alandaki yatırımlarımıza başlamış durumdayız. Şirket olarak en önemli hedefimiz geleceğe emin adımlarla yürümek ve bunu yaparken, aynı zamanda ülkemizin ekonomisine de katkı sunmaktır. Bu hedeflere yürürken de kocaman bir aile olan EVAS çalışanları başta olmak üzere, tüm paydaşlarımıza destek ve katkılarından dolayı teşekkürlerimizi sunuyoruz.
