ST Endüstri Radyo’da yayınlanan Kontek Enerji’nin hazırlayıp sunduğu Güneş Enerjisi Yatırımları programına Turkcell Enerji İş Geliştirme Müdürü Tolga Yakan konuk oldu. Kontek Enerji CEO’su Tolga Murat Özdemir ve Derya Kumtepe’nin sunduğu programda Turkcell Enerji’nin Ankara’da bulunan Veri Merkezi’nde hayata geçen otopark üstü (carport) güneş enerji santraliyle ilgili kapsamlı bilgiler paylaşıldı. Projeyle ilgili bilgi veren Yakan, “Türkiye’de bir veri merkezi olarak otopark özelinde bir proje gerçekleştirdik ve kendi enerjimizi kendimiz üretmeye başladık. Bu bizim açımızdan çok kıymetli bir proje oldu. Veri Merkezi’nin belirli bir miktar elektriğini kendimiz üretiyoruz.” dedi. 

Turkcell firmasının enerji sektörüyle ilgili çalışmalarından ve vizyonundan bahsedebilir misiniz? Siz ne kadar süredir Turkcell çatısı altında görev yapıyorsunuz?   

Tolga Yakan: Ben Turkcell Enerji’de Portföy Yönetimi ve İş Geliştirme Müdürü olarak görev yapıyorum. Turkcell Enerji yüzde 100 Turkcell iştirakidir. 2017 yılında EPDK’dan aldığı Elektrik Tedarik Lisanı ile perakende elektrik satışı gerçekleştirmekte ve enerji çözümleri altında yine sektörün farklı inovatif atılım olarak gördüğü alanlarında hem yatırımcı hem de iş yapan firma olarak rol almaktadır. İşimiz aslında baktığınızda perakende elektrik satışıdır. Biz bu alanda faaliyet göstermeye bireysel tüketiciler üzerinden başladık. Daha sonra çalışmalarımıza kurumsal müşterilerle devam ettik. Bugün hem Turkcell’in hem de Turkcell Enerji’nin yenilenebilir enerji tarafındaki motivasyonunu da dikkate alıyoruz ve güneş enerjisiyle diğer kaynak tiplerindeki yatırımları da değerlendiriyoruz. 

Ankara’da yer alan veri merkezinizle ilgili bilgi verebilir misiniz? Veri Merkezi’nde nasıl çalışmalar gerçekleştiriyorsunuz? 

Tolga Yakan: Turkcell Veri Merkezi Ankara’nın Temelli ilçesinde, Anadolu OSB sınırları içerisinde yer alıyor. Yaklaşık 44 bin metrekarelik bir alan üzerinde bulunuyor ve 12 bin metrekare büyüklüğünde bir beyaz alana sahip. Bu özellikleriyle Türkiye’nin en büyük veri merkezi olduğunu söyleyebiliriz. İlk kurulduğu günden beri çevreci bir yaklaşımla dizayn edilen veri merkezi aynı zamanda Leed Gold sertifikasına sahip. Çevreci yaklaşımla tasarlanan Veri Merkezi’nde yağmur suları dönüştürülüyor ve hem bina içerisinde hem de yeşil alanların sulama işlemlerinde kullanılıyor. Kontek Enerji ile birlikte kurduğumuz otopark üstü güneş enerji santrali ile kendi enerjisini üretiyor. 

Kontek Enerji ile birlikte geliştirdiğiniz otopark üstü güneş enerji santrali projenizden bahsedebilir misiniz? 

Tolga Yakan: Turkcell Veri Merkezi Projesi hazırlandığı zaman güneş enerji santraliyle ilgili bir motivasyona sahip olduğumuzu biliyorduk. Tasarım hazırlanırken alt sahayla kot farklı olan bölüm ve o bölümün alt tarafındaki 8 bin metrekarelik boş alan için güneş enerji santrali kurulabileceği düşünülmüş ve çizimlere eklenmişti. Ayrıca otopark alanı da güneş enerjisine uygun bir yer olarak düşünülmüştü. Turkcell gruba ait binalarda öz tüketim modeliyle ne yapılabilir diye baktığımız bir dönemde bu iki projeyi dikkate aldık ve harekete geçtik. 
Bu bölüm sadece otopark değildi. Bir saha üzerinde güneş enerjisi kurulumu yapılması planlanmıştı. Ancak 2019 yılında elektrik lisansı yönetmeliğinde bir değişiklik oldu. Kurulumların sadece çatılara ve cephelere uygulanabileceğine yönelik mevzuat geldi. Hemen arkasından OSB uygulama yönetmeliğiyle ilgili bir değişiklik oldu. Biz bu durumda 2019 yılında alt sahayla alakalı kısmı rafa kaldırmak zorunda kaldık. Tabii bu bizim otoparkın üzeriyle alakalı motivasyonumuzu düşürmedi. Hızlı bir şekilde orayla alakalı çalışmalara başladık. 2020 yılında ise bahsettiğim gibi bu yönetmeliklerde bu sefer OSB’ler için tersine bir dönüşüm oldu. Yine saha alanlarıyla ilgili yol açıldı. Biz bir sonraki aşamada saha projesiyle ilgili çalışmalara devam etmeyi ve yatırım yapmayı planlıyoruz. 

Fizibilite çalışmalarını nasıl geliştirdiniz ve projeyi nasıl şekillendirdiniz?

Tolga Yakan: Turkcell Enerji’nin diğer firmalara göre biraz daha farklı bir yanı bulunuyor. Turkcell Enerji, elektrik tedarik şirketi olarak konumlandığı ve perakende elektrik piyasasında hizmet verdiği için uzun – orta vadeli elektrik fiyatlarına hâkim bir firma. Bu özelliğimiz bizi fizibilite çalışmalarımızda ileriye dönük enerji maliyetleri konusunda biraz daha yetkin kılıyor. Bu yüzden biz fizibilitelerimizi yaparken bu uzun vadeli kullandığımız fiyat tahminlerini buralarda çok rahat kullanabiliyoruz ve bir karşılaştırma yapabiliyoruz. Biz bu sürece başladığımız günden beri güneş teknoloji maliyetleri hızlı bir şekilde düştü. Fizibilite çalışmalarına başladıktan 5 ay sonra proje daha avantajlı oldu ve daha hızlı yapılabilir hale geldi.  Çünkü maliyetlerde önemli bir düşüş yaşandı. Bu sebeple fizibilite çalışmalarını yaparken ve yönetimi ikna ederken çok zorlanmadık. Kısaca artan enerji maliyetlerini ve düşen güneş teknolojilerini bir kefeye koyduğumuz zaman iyi sonuçlar alabileceğiniz, yatırım yapabileceğiniz ve iyi çıktılar üretebileceğiniz bir fizibilite çalışması ortaya koymuş olduk.  
Turkcell Enerji olarak diğer diğer firmalardan farklı olarak vurguladığımız bir nokta daha var. Piyasada paranın zaman değeriyle ilgili muallaklık yaşanıyor. Gördüğümüz indirgeme oranları kullanılmıyor ya da iyimser senaryolarda kullanılıyor. Tabiri caizse maiyet bölü gelir yapılarak ya da tersine bir geri dönüş süresi bulunabiliyor. Biz şirket olarak daha detaylı çalışıyor ve kötümser senaryoları dikkate alıyoruz. Bu da tabii bizim geri dönüş sürelerimizi belki bir tık daha yüksek çıkartabiliyor.  

Kontek Enerji ile yolunuz nasıl kesişti, siz çalışmaya nasıl karar verdiniz?

Tolga Yakan: Kontek Enerji sektörün en çok bilinen, en köklü firmalarından biridir. Biz de sektör paydaşlarına sorarak Kontek Enerji ile ilgili fikir almaya çalışırken hep pozitif dönüşler aldık. Daha sonra tanışma şansımız oldu. Projemizin detaylarını anlattık ve ihaleye katılım için davet ettik. Kontek Enerji ihalemize katıldı ve bu ihale sonucunda projeyi aldılar. Tabii şöyle bir şeyi vurgulamakta fayda var. Biz ihalelerimizde sadece fiyatı tek kriter olarak koymuyoruz. Her şeyden önce Turkcell Grup ile iş birliği yapabilecek seviyede olan firmaları seçmeye çalışıyoruz. Kontek Enerji bu sebeple büyüklükleriyle ve sektörden aldığımız pozitif yorumlarıyla bir adım öne geçmişti. O zaman itibariyle iş birliğine başlamış olduk.

Turkcell ile yollarınız nasıl kesişti? İhaleye ve projeye hazırlık sürecinizi anlatabilir misiniz? 

Tolga Murat Özdemir: Biz Turkcell ile nasıl tanıştık veyahut da Turkcell’i nasıl görüyoruz? Öncelikle bu soruların cevabından bahsetmek istiyorum. Sadece GSM operatörü olmakla kalmayıp, dijitalleşen dünyadan enerjinin de günden güne daha fazla dijital platformlara taşınacağının da öngörüsünü yaparak enerji, perakende enerji satışı işine de girmiş olan Turkcell’i gelecekte sektörün en önemli paydaşlarından birisi olarak görüyoruz. 
Turkcell’in Ankara’daki Veri Merkezi için planladığı güneş enerji santralini pilot proje olarak değerlendirdiler. Pilot çok büyük olmayan projeler için kullanılıyor ancak bence projenin küçüğü ya da büyüğünden ziyade neyi amaçladığı çok önemlidir. Biz uluslararası bir firmanın Manisa’daki fabrikası için küçük bir motor frekans konvertörüyle ilgili enerji verimliliği projesi yapmıştı. Daha sonra aynı o firmanın İtalya’da, İspanya’da ve Mısır’da bulunan fabrikalarının enerji işlerini yaparak çalışmalarımızı sürdürdük. Dolayısıyla biz pilot projeleri çok önemsiyoruz. Turkcell’i de sadece bu yapmış olduğumuz projeyle değil, bu projelerin vermiş olduğu güven ilişkisiyle, başarısıyla ve performansıyla birlikte gelecekte daha farklı iş modelleriyle uygulamalar gerçekleştirebileceğimiz bir kurum olarak görüyoruz.
Tolga Bey’in de söylediği gibi şu anda enerji piyasasında satış lisanları var. İleride enerji sertifikasyonlarının olmasıyla, iklim değişikliği kanunların çıkmasıyla birlikte enerji satışında yeşil enerjinin önemi daha artacak. İnsanlar ya da kurumlar çatılarına güneş enerji tesisi kurmak isteyecek, oradan elektrik üretecek ve daha fazla ihtiyaç halinde tercihini yeşil enerjiden yana kullanacak.  Ben Turkcell’in dijitalleşme potansiyeliyle birlikte buralarda yeni iş modelleri geliştireceğine inanıyorum. Biz gelecekteki iş modellerinin bu şekilde gelişeceğini öngörüyoruz. Birliktelikler hep böyle küçük başlar ama ileride her iki tarafında birbirine duyduğu güvenle bunlar gelişir. Asıl hedeflerimiz bu tür iş modellerini geliştirebilmek. Turkcell’i biz bu şekilde görüyoruz.  

Otopark üstü güneş sistemi kurarken hangi noktalara dikkat edilmesi gerekiyor? Bu noktada hangi noktalara odaklanıyorsunuz, mühendislik açısından hangi konular ön plana çıkıyor?  

Tolga Murat Özdemir: Projemiz iki aşamadan oluşuyor. Turkcell bu projeyi tek bir lot halinde geliştirmek istedi. Birisi Ankara’daki veri merkezinin otopark alanı ikincisi de Çorlu’daki Avrupa merkezinin otoparkıydı. Ankara’da OSB içerisinde yer aldıkları için boş bir alanları vardı. Ancak Tolga Bey’in de bahsettiği gibi mevzuat sadece çatı ve cepheye izin verdiği için o alana kurulum yapılamadı. Daha sonra OSB’lerdeki mevzuat değiştiği için o alana kurulum yapma imkânı sağlandı. Neticede başlangıç otopark üstü güneş enerji santraliyle yapılmış oldu. 350 kWh/p bir projeye hayata geçti ancak 1,5 MW’a yakın bir potansiyel bulunuyor. Carport ismi verilen otopark üstü güneş enerji santrali sayesinde hem aracınızı park ediyorsunuz hem aracınızı mevsim koşullarına göre olumsuz ortamdan koruyorsunuz hem de enerji üretiyorsunuz. Turkcell böyle bir yaklaşımla yola çıktı ve bizler bu fikri çok destekledik. 

Ankara Veri Merkezi’ndeki Carport’un çelik konstrüksiyonu Turkcell zaten yaptırmıştı. Biz inşaatla ilgili süreçte yer almadık. Projede yer aldığımız andan itibaren tasarımını yaptık, kaplama için trapez sac uygulaması gerçekleştirdik, uygun braketlerle izolasyonu da bozmadan güneş enerjisi panellerimizi tasarımına uygun bir şekilde Carport’un üzerine monte ettik. Topraklamalarını ve inverter karkaslarını monte ettik. Kendi alçak gerilim dağıtım panolarına bağlantısını da yaparak devreye aldık. Bizim için son derece kolay bir şey süreç oldu. Proje çok büyük değildi ancak yine de çok hızlı ilerledik. Sistem yaklaşık bir yıldır çalışıyor. Biz de herhangi bir problem olmadan izlemesini yapıyoruz.  

Veri merkezlerini biraz enerji tüketimi açısından değerlendirebilir misiniz ne kadar yoğun bir kesintisiz bir enerjiye ihtiyacınız var? 

Tolga Yakan: Türkiye’de bir veri merkezi olarak otopark özelinde bir proje gerçekleştirdik ve kendi enerjimizi kendimiz üretmeye başladık. Bu bizim açımızdan çok kıymetli bir proje oldu. Veri Merkezi’nin belirli bir miktar elektriğini kendimiz üretiyoruz. Veri Merkezleri gerçekten tam bir elektrik canavarı… İnanılmaz bir elektrik tüketimi var.  Trafoya baktığınızda 30 MW’a yakın bir kapasite gücü var. Şu an o seviyeye ulaşmadık ancak peyderpey o noktalara çıkacağımızı ümit ediyoruz. Data ihtiyacı ve data kullanımı malum günden güne çok hızlı bir şekilde artıyor. Sadece Ankara’da değil, Çorlu’da da benzer durum gerçekleşiyor. Ankara kadar olmasa da Çorlu’daki Veri Merkezi’miz de önemli oranda elektrik tüketecek. Toplam elektrik üzerinden konuştuğumuzda Turkcell Veri Merkezleri elektrik tüketimini de son dönemde artıran unsurlardan biri oluyor. Veriye dönük ihtiyacımız yenilenebilir özelinde baktığımızda sadece pilot projelerle değil, daha büyük yatırımlarla bunları karşılayacak seviyeye getirmemiz gerekiyor. 
Turkcell’in 2030 planlarına baktığımız zaman elektrik ihtiyacının yüzde 100’ünü yenilenebilir enerjiden sağlamayı hedefliyor. Bu durumu gerçekleştirebilmek için piyasada çok farklı alternatifler bulunuyor. Yenilenebilir enerji santrallerinden direkt elektriği satın alabildiğiniz gibi kendinizde yatırım yaparak bu ihtiyacı karşılayabiliyorsunuz. Turkcell’in temel motivasyonlarından biri sürdürülebilirlik. Öncelikle bu dinamikleri sağlayıp en kısa sürede o seviyelere ulaşmak istiyoruz.

Carport projeleriyle ilgili yatırımcılara verebileceğiniz öneriler var mı? 

Tolga Yakan: Otoparkı daha planlarken eğer güneşle ilgili bir motivasyonunuz varsa bu işi yüklenici firma ile başlatmanız ve anlatmanız gerekiyor. Yüklenici firmayı mutlaka sürecin içerisinde dahil etmeniz gerekiyor.  Örneğin binayı otoparkın yanına yaparsanız oluşacak gölgelenme ihtimaline karşı önlem alabilirsiniz. Bu sebeple doğru yüklenici yatırımcı açısında çok önemli bir vurgudur. EPC firmasıyla doğru zamanda buluşmak ve projeyi doğru şekilde anlatmak sonrasında verimlilik, üretim gibi değerlere olumlu yansıyacaktır, biz öyle yaptık ve EPC’miz Kontek Enerji ile projeyi başarıyla gerçekleştirdik. 

Güneş enerji santrallerinde yüksek verim sağlamak sıklıkla konuştuğumuz konuların başında geliyor. Projede kullanılacak teknik ekipman seçiminden bakım onarım çalışmalarına kadar pek çok süreç verimliliği etkiliyor. Bu noktada ekipman seçiminde nasıl bir yol izlediniz? 

Tolga Murat Özdemir: Bu projede artık son yıllarda kendini oldukça ispatlamış bir PV hücre teknolojisini kullandık. Kullandığımız PV paneller, Monokristal Perc tabanlı olup 310 vat büyüklüğe ve 1,65 metrekarede yaklaşık yüzde 20’ye yakın bir standart test şartlarına sahip. Bu paneller artık dünyada kendini ispatlamış durumda. Monoperc teknolojisi özellikle PV panellerde howard teknolojisiyle birlikte bugünün teknolojisi haline gelmiş durumda. Turkcell için geliştirdiğimiz projede de bu teknolojiyi kullandık. Son derece de memnunuz bu teknolojiden. İnverter olarak ise GoodWe markasına ait 60 kilovatlık dizi inverterleri tercih ettik. Dünyada önemli bir pazar payına sahip olan GoodWe ürünleriyle herhangi bir problem yaşamadan sistemimizi kurduk. 

Her iki ürün tedarikinden de teknolojik olarak tasarım alanında da önemli olan doğru tekniklerle doğru standartları uygulayarak tasarımı gerçekleştirdik. Ürünlerin kalitesi elbette önemli ancak doğru tasarım ve doğru mühendislik çözümleriyle statik hesaplamalar yapmazsanız yatırımların sürdürülebilirliğini sağlayamazsınız. Özellikle Carport projelerinde doğru galvaniz teknikleriyle eğer kaplamalar yapılmazsa, birleşim yerleri doğru malzemelerle sabitlenmezse, temeli doğru yapılmazsa üzerine koyacağınız PV paneller ağırlık yapacak ve sürdürülebilir bir üretim sağlanamayacaktır. Dolayısıyla projenin 25 yıl boyunca sağlıklı bir şekilde elektrik üretmesi önemlidir.  Biz projeyi teslim edip ayrılmıyoruz. Yatırımcımız Turkcell ile birlikte her zaman birlikteyiz. Çünkü bu iş birliği evlilik gibi bir şey. 25 yıl boyunca o sistem orada çalışacaksa biz de 25 yıl boyunca işletme ve bakım hizmetlerimiz ile uzaktan izleyeceğiz, raporlayacağız, arıza anında bildirim yapacağız ve taahhüt ettiğimiz sürelerde yatırımcımızın yanında olacağız. Böyle çalışıldığı sürece sürdürülebilirlik sağlayabiliyorsunuz. Bu anlamda bu tekniklere de çok önem verdiğimizi söylemek istiyorum.

Genel itibariyle bir enerji sektörüyle ilgili 2021 hedefleriniz ve iş gündeminiz neler olacak bizlerle paylaşabilir misiniz?

Tolga Yakan: Şöyle başlayayım öncelikle Tolga Murat Bey’in de bahsettiği gibi Turkcell’in Çorlu’da bulunan Veri Merkezi projesinin neredeyse son aşamasına geldik. Öncelikle hedefimiz projeyi öz tüketim modeline uygun olarak tamamlayabilmek. İkincisi ise bahsettiğimiz gibi değişen OSB uygulama mevzuatı yönetmeliği sonrası Ankara Veri Merkezi’mizdeki kapasiteyi artırmak. Orası da bizim için çok kıymetli ve elektrik tüketimi de günden güne artıyor. Bir an önce oradaki kapasiteyi de artırmak istiyoruz. Yine Turkcell grubun diğer lokasyonlarına da bakıyoruz. Bu söylediklerim hep 51Ç kapsamında yapılabilecek uygulamalar. Daha büyük makro ölçekli projeler için de görüşmelerimiz oluyor. Bu tarafta da bir yatırım öngörüyoruz veya yapmak istiyoruz. 2030 yılına kadar ise yüzde 100 yenilenebilir enerji hedefimize de bu yılları bir ön hazırlık dönemi olarak kullanıp değerlendirmek istiyoruz. 

Röportajın tamamını izlemek için: https://www.youtube.com/watch?v=GTBjTdDaq10&t=1283s

Röportajın tamamını dinlemek için: https://radyo.stendustri.com.tr/category/podcast/3-kontek-enerji-ile-gunes-enerjisi-yatirimlari/