“Üretim güç santralleri” için bakım uygulamaları yaparak maliyetleri aşağıya düşüren Prüftechnik, sektörün dev isimleriyle Türkiye’deki çalışmalarına devam ediyor. 
Bakım uygulamalarında kullandıkları teknolojileri ve yenilikleri konuşmak amacıyla bir araya geldiğimiz Prüftechnik Türkiye Ülke Müdürü Ozan Çakıtlı; “Enerji santralinde kritik ekipmanlar bulunuyor. Bu kritik ekipmanlarda beklenmedik arızalar santralin üretiminin durmasına ve çevre kirliliğine neden olabileceği gibi iş güvenliği açısından da risk oluşturabilir. Biz bu ekipmanlar için periyodik ölçümlerle durumları hakkında raporlama sunuyoruz.  Müşterilerimiz ise önerdiğimiz aksiyonları alarak santrallerinin daha sağlıklı çalışmasını sağlayabiliyor. Bunların hepsi aslında santralin bakım maliyetlerini aşağıya düşüren ve emre amadeliğini artıran uygulamalardır” diyor. 

Prüftechnik markasının hizmet alanlarından bahsedebilir misiniz? 

Prüftechnik markası, lazerli hizalama, durum izleme sistemleri ve online kalite test sistemleri olmak üzere üç ana dalda faaliyet gösteriyor. 
Prüftechnik, ‘’mucidi olduğu lazerli hizalama cihazlarının üretimini gerçekleştirirken’’ diğer taraftan ürettiği ‘’on-line ve off-line durum izleme  sistemlerinin satışı ve projelendirmesini’’ sağlıyor. Üçüncü iştigal konusu ise özellikle boru, bar, çubuk, çelik tel gibi üretimler yapan tesislerde on-line bir şekilde girdap akım teknolojisini kullanarak kalite testi yapan sistemlerin projelendirilmesidir. Bu üç ana konunun yanı sıra çok spesifik servis hizmetleri de sunuyoruz.  Servis olarak en yaygın müşterimizin olduğu alan ‘’titreşim ölçüm ve analizi hizmetimiz’’dir. Bu alanda pazarda çok ciddi bir uzman eksiği bulunduğundan yoğun bir servis talebi ile karşı karşıyayız.

Prüftechnik markasının enerji santrallerine yönelik sunduğu çözümler hakkında bilgi verebilir misiniz? 

Ağır sanayide kullanılan her makine bir şekilde hareketini bir motordan alır. Motorun hareket verdiği ekipman bazen pompa, bazen kırıcı ünite bazen de fan olabilir. Dolayısıyla bu hareketi iletmek için arada kaplin bağlıdır. Makinelerin arızalarının %50 si ise bu bağlantıların hassas yapılmamasından kaynaklanır. Prüftechnik olarak bu işin mucidi olmamız ve patentlerle korunan teknolojimiz sayesinde  her zaman en yüksek hassasiyet sağlayan kaplin ayar cihazlarını üretiriz. Böylece üretim tesislerinde arızaların azalmasına katkı sağlarız. Tabi ki hizalama sadece kaplin ayarı için gerekli bir işlem değildir. Yıllar içinde gelişen teknolojimiz ile geometrik hizalama alanında da çok ciddi tecrübelerimiz oluştu. Özellikle enerji santrallerindeki türbinlerin hizalanması gibi çok spesifik işler yapabiliyoruz. 
Örneğin; bir enerji santrali ağır bakım ve onarım işlemine girdiği zaman rotorlar, kanatlar sökülüyor, bakımı yapılıyor ve tekrardan yerine koyuluyor. Bu işlem yapılırken merkezleme yapılması gerekiyor. Bir süre öncesine kadar bu merkezleme  işlemi genelde piyano teli yöntemi ile yapılıyordu. Tabii ki her seferinde her parçayı koyarken piyano telini söküp tekrar merkezlemek gerekiyor. Prüftechnik’in geliştiridiği ‘CENTRALIGN’ ekipmanı ile aynı işlem çok daha hızlı ve hassas bir biçimde yapılabiliyor.  
Biz bu hizmeti sunarken aynı zamanda bu işlemi yapabileceğiniz cihazın satışını da gerçekleştiriyoruz. Bugüne kadar Türkiye’de bir çok Enerji santralinin overhol aşamasında merkezleme işlemi için Prüftechnik ekibi görev almıştır. 

Türkiye’de hizmet sunduğunuz enerji santralleri hakkında bilgi verebilir misiniz? 

Enerji santrallerinde bir çok ekipmanın düz bir yüzeyde çalışması çok önemlidir. Örneğin kompresörler bu konuda önemli makinelerden bir tanesidir. ‘LEVALIGN’ olarak isimlendirdiğimiz teknolojimiz ile zeminde çok hassas hizalama ölçümü yapabiliyoruz.. Örneğin; Enerjisa’nın Bandırma’da ki santrali için böyle bir hizmet sunduk. Santrallerde basıncı yükseltmek amacı ile kompresör kullanılıyor. Şayet bu kompresörlerin yerleştirdiği zemin hizalı olmazsa ciddi sorunlar yaşanıyor. Kompresörün montaj aşamasında yüzey ölçümlerini yaparak hassas bir yerleştirme yapılmasına destek olduk. Yakın zamanda ise yine Türkiye’nin önemli enerji santrallerinden birine titreşim ölçüm ve analiz hizmeti verdik. Şu an önerdiğimiz düzeltmeleri yaptılar ve bu hafta kontrol ölçümü yapacağız. 

Makina bakımı için sunduğunuz çözümler var mı? 

Şu ana kadar daha çok anlık ortaya çıkan problemlerin çözümüne yönelik servislerimizden bahsettim. Aslında bunların yanı sıra periyodik olarak yaptığımız ölçüm ve analiz hizmetlerimiz de bulunuyor. Makinaların durumunu Prüftechnik’le izlemek çok şey anlatır. Gözle göremeyeceğiniz, kulağınızla duyamayacağınız ölçüm verileri makinenizin içindeki parçalarının ömürleri hakkında size bilgi verir. Ömrü 10.000 saat olan bir rulmanın 5.000 inci saatte arızalanıp değişmesinin önüne geçebilirsiniz. Dişlilerde çatlak olduğunu veya fanlarda balanssızlık olduğunu, ölçüm yaparak işinin ehli analistlerinizin yorumlarıyla ortaya çıkarabilirsiniz. Bu durum sizi hem ani duruşlardan kurtarır hem de her yedek parçanızın uzun ömürlü kullanılabilmesini sağlar. Tabii yapılan analizlerin güvenilir olması gerekir. İşinde uzman olmayan kişilerin önerileri ile zamansız parça değiştirmek ve bakıma girmek yarardan çok zarar getirecektir. Biz bu konuda daima uluslararası uzmanlık belgesi olan Prüftechnik mühendisleri ile çalışma sağlıyoruz. Şu an bünyemizde 6 mühendisimiz ISO 18436-2 standartlarında Seviye 2 ve Seviye 3 kategorilerinde belgelendirilmiş, yetkilendirilmiş olarak çalışmaktadır.  Türkiye bir tarafa, Avrupa’da dahi bu kadar sertifikalı personeli tek bir şirkette bulmak pek mümkün değildir.

Mühendisler uzmanlık alıp analist olmak için nasıl bir süreçten geçiyor? 

Makine bakım sektöründe çalışacak personelin vasıflandırılması için birtakım önemli eğitimlerden geçmiş olması gerekiyor. ISO18436 standartları; makine bakımıyla ilgili çalışan personelin yetkinliklerin kazandırılmasını ve sınavlarının uygulanıp uzmanlık belgesini alabilmesi konusunda uyulması gereken kuralları içeren bir standarttır.  

18436-1 sınav uygulayan kuruluşlarla ilgili standartları, 18436-3 eğitim kurumlarının uyması gereken standartları, 18436-2 ise titreşim analizi yapan teknik personelin hangi konuları öğrenmesi gerektiği, ne kadar süreli bir iş tecrübesinin olması gerektiği gibi standartları belirlemiştir. Bunun gibi değişik disiplinlerde makine bakım uygulamaları için benzer standartlar mevcuttur.  Kısacası çalıştığınız alanda yetkinliğiniz olduğunu kanıtlayan bir sertifika modelidir bu. Bu sertifikaya sahip olmadan da tabii ki bu analizleri yapabilirsiniz. Ama karşınızdaki kişi ve kurumlar sizin bu işi doğru yapıp yapmadığınızdan asla emin olamazlar. Sertifikanızın olması sizin bu alanda uzman olduğunuzun kanıtıdır. Kurumların da bu sertifikaya sahip personeli tercih etmesi gerekir.
Bu sertifikaya sahip olmayan kişilerin herhangi bir enerji santralinde ölçüm yapıp durum teşhis raporu vermesi oldukça risklidir. Enerji santrallerindeki görevli mühendislerin bu tür hizmetleri alacakları zaman hizmet sunan kişi ve kurumlardan bu tür sertifikaları sorgulaması oldukça önemlidir.  

Bahsettiğiniz bu teknolojileri rüzgâr enerjisinde nasıl kullanıyorsunuz? 

Nordex’in Türkiye’deki türbinlerinin ciddi bir bölümünde bizim on-line durum izleme sistemlerimiz bulunuyor. Türbinlerin kurulumu yapılırken Prüftechnik ‘VIBROWEB XP’ isimli ekipmanımız türbinin üzerinde hazır geliyor. Titreşim değerleri ölçülüyor, veriler Almanya merkezine doğrudan gidiyor ve oradaki mühendis  kadromuz analizini yapıp üç ayda bir rapor sunuyor. Dolayısıyla biz türbine çıkarak  ölçüm yapmıyoruz. Bu çok önemli çünkü rüzgâr türbini her an müdahale edebileceğiniz bir yapıya sahip değil. Hatta bazen öyle bir arızalar yaşanıyor ki vinç getirmeniz, kanatlarını sökmeniz ya da rüzgârın dinmesini beklemeniz gerekiyor. Dolayısıyla bozulduğu an müdahale etmek yatırımcısının önemli kayıplar yaşamasına neden oluyor. Bu sebeple Türbinleri sürekli veri toplayıp takip etmek gerekiyor. Herhangi bir problem yaşayacağını hissettiğiniz zaman ise rüzgârın düşük olduğu takvime göre planlama yapılabiliyor. Bu sayede de önemli avantajlar sağlanıyor.  
Durum izlemenin haricinde ‘Rotalign Touch’ isimli hizalama cihazımız hem Nordex bünyesinde hem de Nordex türbinlerine servis veren hemen her servis firmasında bulunan bir Lazerli hizalama ekipmanıdır. Özellikle bu ürünün tercih edilmesindeki ana neden ölçümlerin Türbini durdurmadan yapılabilir olmasından kaynaklı iş kazası riskine en aza indirgemesidir.

Peki, Nordex markasına ait olmayan türbinler için servis sunuyor musunuz? 

Bazı türbinlerde bu ekipman üzerinde olmuyor ya da başka bir markaya ait oluyor. Böyle durumlarda bu servisi anlık olarak sunabiliyoruz. Ekibimiz seyyar ‘VIBGUARD’ ekipmanımızı türbine yerleştirerek birkaç gün bekliyor, ölçümleri alıyor ve detaylı bir analiz yapıyor.  Bunun dışında bundan 10 yıl kadar öncesinde kurulan Türbinlerin bir çoğunda bu teknoloji üzerinde gelmemiş oluyor. Bu yaşlardaki türbinlere sonradan bu sistemi kurmak mümkün. Sonrasında yine verileri Prüftechnik Türkiye merkezinde toplayıp periyodik analiz ve raporlama hizmeti sunabiliyoruz. 
Enerji santralinde kritik ekipmanlar bulunuyor. Bu kritik ekipmanlarda beklenmedik arızalar santralin üretiminin durmasına ve çevre kirliliğine neden olabileceği gibi iş güvenliği açısından da risk oluşturabilir. Biz bu ekipmanları periyodik ölçümlerle durumları hakkında raporlama sunuyoruz.  Müşterilerimiz ise önerdiğimiz aksiyonlarla santrallerinin daha sağlıklı çalışmasını sağlayabiliyor. Bunların hepsi aslında santralin bakım maliyetlerini aşağıya düşüren ve emre amadeliğini artıran uygulamalardır.

Kestirimci bakım alanında yaşanan gelişmeler hakkında bilgi verebilir misiniz? Sizin bu konuya olan bakış açınız nedir? 

Aslında Kestirimci Bakım yöntemi genel anlamda tüm Bakım operasyonlarının içindeki belli bir yöntemdir. Ancak günümüzde artık büyük resme bakmak gerekiyor. Tesislerde makinelerin özelliklerine bağlı olarak planlı bakım, Kestirimci Bakım, Proaktif Bakım, kök neden analizi, arıza yok etme gibi farklı yöntemler kullanılabilmektedir. Asıl önemli olan tüm makine parkurumuzu iyi tanıyıp bu makine parkurunda hangi makineye ne zaman hangi yöntemi kullanarak ne yapacağınızı bilmektir.  Her makineye Kestirimci bakım yapamayacağınız gibi bazı makinelere bozulana kadar dokunmayabilirsiniz de. Bazen tamamen makine tasarımınızı da değiştirmeniz gerekebilir.  Konuya bütünüyle bakan bakım stratejisi ise Güvenilirlik Odaklı Bakım’dır. Bu stratejide tesisin henüz tasarım aşamasında güvenilirliği en yüksek ve maliyet  açısından en uygun ekipmanı seçmek, yedek parçaların temininden muhafazasına kadar olan süreçleri güvenilirlik odaklı yapmak, kuracağınız ekibi ise bu stratejiye uygun seçip eğitmeye  kadar geniş bir perspektiften bakılması önemlidir.