Fabrikalarda, şirketlerde, piyasalarda, canlılarda pek çok eylemin başlaması tek bir olayla tetiklenmez, farklı zaman ve ortamlarda, farklı görünen olayların karmaşık kompozisyonundan kaynaklanır.
Bu saptamadan hareketle değişik kaynaklardaki verileri izleyip aralarındaki olası bağıntıları sentezleyerek oluşabilecek beklenmedik olayları öngörmeye yönelik çalışmalara “Karmaşık Olay İşleme (KOİ)” adı verilir. Günümüzün büyük verileri ile veri madenciliği yeteneklerinin birleşmesi kökleri simülasyon bilimine kadar giden bu kavramı uygulanabilir hale getirmiştir.
* * *
KOİ kurumların kendilerine yönelik sinsi ve düşmanca atakları erkenden fark etmekten, ekipman arızalarını öngörmeye, hastalık ön teşhisinden yolsuzlukları ortaya çıkartmaya, borsa manipülasyonlarını kavramaktan, gizli işbirliklerini deşifre etmeye kadar pek çok alanda kullanılmaktadır. Adının karmaşık kelimesi içermesi yaklaşımın doğrudan saptama yapamaması, endirekt olayları ilişkilendirmek sayesinde öngörüde bulunabilmesi nedeniyledir. Başlangıçta birbirleri ile ilişkisiz ve masum görülmeleri nedeniyle olaylara 'karşı önlem' alma gereği duyulmadığı, gerçek ortaya çıktıktan sonra da telafi mekanizmalarının işe yaramadığı konular tam da KOİ yönteminin fayda sağladığı alanlardır.
* * *
KOİ yaklaşımının önemi bir kredi kartı firmasının soyulmasını açığa çıkartması ile olmuştur. Firmaya yerleştirilen yazılım 1000 doların üzerindeki her 100 işlemin birinden bir kuruş keserek başka hesaplara aktarmış ve bu sistematik uygulama yıllarca fark edilmemiştir. Ta ki karmaşık olay işleme yazılımı kuruluncaya kadar.
Karmaşık olay işleme kolayca anlaşılacağı gibi risk yönetimi; yapay zeka, siber güvenlik ve nesnelerin Internet’i ile iç içe giren bir konudur. İlk KOİ ticari yazılımı SAP firması piyasaya sürmüş olsa da yeni yılda otomasyon firmalarımızınkileri de göreceğimizden eminim.
